Ο καταρράχτης

Ο τίτλος είναι κάπως παραπλανητικός. Εντούτοις μια ψευδαίσθηση, όσο κι αν μας τρομάζει ή μας 'προδίδει' είναι κάτι συνηθισμένο στις επιστήμες και στις τέχνες. Όσο και στην καθημερινότητα.

Ο Roger Penrose, φυσικός, για να δείξει ακριβώς την απατηλότητα των αισθήσεων, σχεδίασε μαζί με τον πατέρα του, την περίφημη 'σκάλα' του.

Ακολουθείστε τα σκαλοπάτια από κάποιο σημείο και αρχίστε να ανεβαίνετε. Θα συνειδητοποιήστε ότι όσο κι αν περπατάτε, θα επιστρέφετε πάλι στην αρχή! Και μην ξεχνάτε ότι η εικόνα είναι δύο διαστάσεων.

Εδώ έρχεται ο MC Escher, ο ζωγράφος, για να απεικονίσει την προηγούμενη οπτική ψευδαίσθηση με τη ζωγραφική. Η λιθογραφία που φαίνεται παρακάτω ονομάζεται Ascending and Descending, και δημιουργήθηκε από τον Escher το 1960.

Απεικονίζει μοναχούς σ' ένα μοναστήρι οι οποίοι βρίσκονται πάνω στην σκάλα του Penrose και οι οποίοι συνεχώς ανεβοκατεβαίνουν, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι πηγαίνουν προς τον ουρανό! Ο Escher στη συνέχεια στηριζόμενος στην παραπάνω ψευδαίσθηση ζωγράφισε ένα χρόνο αργότερα τον 'Καταρράχτη'.

O Escher πάντως δημιούργησε πολλά θέματα παρμένα από τα μαθηματικά. Μην ξεχνάμε βέβαια ότι τα μαθηματικά, όπως και η ζωγραφική, απεικονίζουν τον κόσμο που ζούμε, την πραγματικότητα. Φανταστείτε ένα φως στο τούνελ, που όσο το πλησιάζετε, τόσο εκείνο απομακρύνεται. Ίσως τελικά αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, να μην απέχει και πολύ από μία οπτική ψευδαίσθηση, καθώς ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε, ίσως να μη χρειάζεται καν την τρίτη διάσταση για να υπάρξει...

Πίνακας: MC Escher, Waterfall, 1961.