17 Ιαν 2009

Το ρήμα της αντήχησης (2)


Ο μικρός πρίγκηπας

«Πήγαινε να δεις τα τριαντάφυλλα», είπε η αλεπού... Ο μικρός πρίγκιπας έφυγε να δει ακόμη μια φορά τα τριαντάφυλλα. «Δε μοιάζετε καθόλου με το δικό μου τριαντάφυλλο», είπε... «Είστε όμορφα, αλλά κενά... Αν κάποιος τυχαίος περαστικός έβλεπε το τριαντάφυλλό μου, θα νόμιζε ότι σας μοιάζει. Εκείνο όμως είναι πολύ πιο σημαντικό από όλα σας, γιατί είναι το τριαντάφυλλο που έχω εγώ ποτίσει. Γιατί είναι το λουλούδι που προστάτεψα. Γιατί έχω σκοτώσει τα σκουλήκια του, γιατί είναι το τριαντάφυλλο που έχω ακούσει να παραπονιέται, να καμαρώνει ή να σιωπά. Γιατί είναι το τριαντάφυλλό μου το καλύτερο απ' όλα. «Βλέπεις μόνο με την καρδιά» είπε η αλεπού... (τι μαθαίνουν στα πανεπιστήμια).


Το μπούστο του Βολταίρου

Salvador Dali, The Slave Market with Disappearing Bust of Voltaire

Συνήθως η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας και αυτό που πραγματικά είμαστε (και γενικότερα ο κόσμος) είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Χτίζουμε πρότυπα, επιλέγουμε συγκεκριμένα ηθικά και εκφραστικά χαρακτηριστικά από διασημότητες και καθημερινούς ανθρώπους και στη συνέχεια προσπαθούμε να τα μιμηθούμε. Ακόμη περισσότερο, προβάλλουμε στους άλλους τον δικό μας χαρακτήρα και διάθεση. Όλη η ζωή μας αναζητά την ένωση ενός νεανικού γυμνού γυναικείου κορμιού με το μεγάλο αντρίκειο πνεύμα ενός Βολταίρου.


Το ναρκισσιστικό σύμπλεγμα



Michelangelo, Caravaggio

Ο ναρκισσισμός ορίζεται ως μια παθολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από σύμπλεγμα μεγαλοσύνης, ανάγκη για λατρεία, και απάθεια. Ο ναρκισσιστής ανατροφοδείται όχι μόνον από την εικόνα του, αλλά και από την εικόνα που προβάλλει πάνω στους άλλους.


(Salvador Dali, Metamorphosis of Narcissus)

Οι ορισμοί βέβαια είναι σχετικοί. Γιατί το σύμπλεγμα είναι μόνο μια ομαδοποίηση χαρακτηριστικών που εκφράζουν ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα. Θα μπορούσε άραγε ο Dali να φτάσει ως το στάδιο της 'Μεταμόρφωσης του Νάρκισσου', αν δεν ήταν πρώτα ένας αγιάτρευτος και φανατικός ναρκισσιστής;


Η καταγωγή μας από την εποχή του ονείρου

Θυμάμαι αμυδρά τον Freud να λέει πως ο νάρκισσος αναπολεί την παιδική του ηλικία σαν μέσα από ένα όνειρο και ότι διατηρεί μια προσκόλληση με εκείνη την περασμένη εποχή του ονείρου. Η αλήθεια είναι πως βλέπουμε όλοι όνειρα ακόμη και αν να δεν τα θυμούμαστε. Η αλήθεια είναι επίσης ότι τα όνειρα είναι άχρονα (και άχωρα), ανεξάρτητα από τις ηλικίες που αναγνωρίζουμε στα πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις των ονείρων. Είναι τα όνειρα κάτι παραπάνω από τα νυχτερινά αποφάγια της προηγούμενης μέρας ή μήπως και μέσα από την ανάλυσή τους μπορούμε να φτάσουμε πίσω στο χρόνο και πέρα από τους εαυτούς μας σε μιαν εποχή όπου υπήρχαν μόνο τα αρχέτυπα της ύλης και η κοσμική νοημοσύνη έτοιμη να τα ανασυνθέσει;


Ο παράγοντας της κβαντομηχανικής
"Είμαστε όλοι κάτι επικαλυπτόμενες κυματοσυναρτήσεις", θα έλεγε ο κβαντικός Καρυωτάκης. Η οριοθέτησή μας έναντι όλων των άλλων είναι ό,τι πιο σημαντικό για την ανεξαρτησία της ύπαρξής μας και της ταυτότητάς μας. Ερχόμαστε συχνά στη θέση των άλλων, αλλά εικονικά, ποτέ δεν ταυτιζόμαστε πλήρως με αυτούς, γιατί τότε θα εκμηδενιζόμασταν. Θα γινόμασταν άμορφη μάζα. Αν ωστόσο το σύμπαν κάποτε βρισκόταν μέσα σ' ένα 'καρυδότσουφλο' κι αν υποθέσουμε ακόμη ότι από τότε υπήρχε κάποια μορφή, έστω πρωταρχική του εαυτού μας, τότε πράγματι σε κείνη την αρχέγονη εποχή του Ονείρου θα ήταν πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα πράγματα και τις υπάρξεις μεταξύ τους. Θεωρώ πως μόλις ανακάλυψα τη βαθύτερη αιτία του Ναρκισσιστικού συμπλέγματος.

"Το ρήμα της αντήχησης...



Ο συγγραφέας στο σύνδεσμο της παραπάνω εικόνας αναρωτιέται ποια μπορεί να είναι η σχέση ανάμεσα στα σύμβολα και στην έννοια του χώρου. Παραδόξως, ανασυνθέτοντας τους παραπάνω συλλογισμούς διαπιστώνω ότι ένας άνθρωπος όχι μόνο είναι έρμαιο της εικόνας- συμβόλου που έχει για τον εαυτό του, αλλά τα ίδια τα αντικείμενα της λατρείας μας ή γενικότερα του ενδιαφέροντός μας διαμορφώνουν γύρω μας αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως το χώρο και το χρόνο. Με άλλα λόγια, οι ιδέες που έχουμε για τα πράγματα, είναι πράγματα που χτίζουν γύρω μας την εικονική μας πραγματικότητα.

...κι η αντήχηση της λέξης..."