ΠΑΡΑ ΔΗΜΟΝ ΟΝΕΙΡΩΝ: (Καταζητείται) νεκρός ή ζωντανός

Α) Υπάρχει αμοιβή αν πεθάνουμε;

1. Ο τίτλος είναι διφορούμενος:

α) Όλες οι μέρες είναι ίδιες. Είναι απλά άλλη μια βαρετή μέρα.

β) Δεν είμαι διατεθειμένος να τα παρατήσω ακόμα. Ίσως μια άλλη μέρα.

Β) Τώρα, τι θα γινόταν αν ο γιατρός σας έλεγε ότι είχατε έξι μήνες ζωής;

2. Αυτή είναι μια πιθανή απάντηση:

«Όταν έμαθα ότι είχα έξι μήνες ζωή, έκλαιγα για μέρες. Ένιωσα θυμό στην αρχή, και αναρωτήθηκα- γιατί εγώ; Τότε είπα τα νέα στην οικογένειά μου και στους πιο στενούς μου φίλους. Νομίζω ότι μόλις επαναλάβεις τα νέα τέσσερις ή πέντε φορές, αποκτάς αναισθησία σε αυτά». [1]

3. Αυτός είναι ο ορισμός της αναισθησίας:

- Στέρηση σωματικής αίσθησης, συναισθημάτων, ή ανταπόκρισης με το περιβάλλον. [2]

4. Αυτό είναι ένα άλλο παράδειγμα:

«Έχω σκεφτεί καταστάσεις στις οποίες ένα άτομο συνειδητοποιεί, με (ας πούμε) περίπου 99% βεβαιότητα ότι πρόκειται να πεθάνει μέσα σε μια καθορισμένη χρονική περίοδο... Κάτι γνωρίζετε για τις πιθανότητες, και έτσι, ενώ μπορεί να ελπίζετε για ένα θαύμα, ξέρετε ότι δεν πρέπει να βασίζεστε σε αυτό. Δηλαδή, ακόμα κι αν υπάρχει 0,0001% πιθανότητα να ζήσετε για άλλα 50 χρόνια, πρέπει να ενεργήσετε σαν να πρόκειται να ζήσετε μόνο άλλους έξι μήνες. [3]

Γ) Τι σημαίνει «99% πιθανότητα;»

5. Με λίγα λόγια σημαίνει ότι, υπό παρόμοιες συνθήκες, από τους 100 ανθρώπους 99 θα πεθάνουν, ενώ 1 θα επιβιώσει.

6. Αλλά ποια ήταν η πιθανότητα ότι θα είχαμε γεννηθεί ποτέ; Ήταν βέβαιο; Ήταν απίθανο; Φαίνεται ότι οι πιθανότητες δεν ισχύουν για θέματα ζωής και θανάτου. Η ζωή είναι απλώς ένα θαύμα που πρέπει να δεχτούμε ως τέτοιο- αν δεν είχαμε γεννηθεί, δεν θα γνωρίζαμε τη διαφορά. Αυτό το είδος λήθης είναι επίσης το νόημα του θανάτου- δεν κάνει καμία διαφορά.

Δ) Είναι η απάθεια απέναντι στο θάνατο η λύση;

7. Και τα δύο προηγούμενα άρθρα υιοθετούν μια παθητική στάση απέναντι στην πτυχή του θανάτου (αναισθησία απέναντι στον θάνατο ή προετοιμασία για αυτόν). Στην πραγματικότητα, με όλο τον σεβασμό, η κυρία στο πρώτο άρθρο δεν καταλαβαίνει καν ότι ήταν αναίσθητη όλη της τη ζωή (η απάθεια προς το θάνατο ισοδυναμεί με απάθεια προς τη ζωή). Το δεύτερο άρθρο χρησιμοποιεί το ρήμα «ενεργώ» με την έννοια «προετοιμάζομαι» (προετοιμάζω τον εαυτό σου να πεθάνει). Έτσι, προτείνει μια παθητική στάση απέναντι στην πτυχή του θανάτου (συμφωνώντας λίγο- πολύ με το πρώτο άρθρο). Επομένως, σύμφωνα με την κοινή άποψη, θα πρέπει απλώς να καθίσουμε και να περιμένουμε να πεθάνουμε (ανεξάρτητα από το τι μπορεί τελικά να μας πει ένας γιατρός).

Ε) Πρέπει να αισθανόμαστε συμπόνια για εκείνους που δημοσιοποιούν τον θάνατό τους;

8. Λοιπόν, όλοι θα πεθάνουμε. Το να νιώθουμε συμπάθεια για εκείνους που πρόκειται να πεθάνουν δεν αλλάζει τίποτα (δεν θα μας σώσει καν). Αυτό δεν σημαίνει ότι αισθανόμαστε απάθεια. Αντίθετα, σημαίνει ότι όταν δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό, θα πρέπει να αισθανόμαστε περισσότερη συμπάθεια για εκείνους που πρόκειται να ζήσουν- χωρίς να καυχιόμαστε γι’ αυτό.

ΣΤ) Τι θα γινόταν αν κάποιος μας έλεγε ότι πρόκειται να πεθάνουμε σε 75-80 χρόνια από τότε που γεννηθήκαμε;

9. Πόσοι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι κάποια μέρα αναπόφευκτα θα πεθάνουν, πριν τους το πει ένας γιατρός; Στην πραγματικότητα, πολύ λίγοι από εμάς (αν υπάρχει κανένας). Ακούστε τα σπουργίτια που κελαηδούν στο δέντρο έξω από το παράθυρό σας. Συμπεριφέρονται σαν τρελά, αγνοώντας οτιδήποτε εκτός από το ζευγάρωμα και το τραγούδι τους (και περιμένοντας ότι θα μοιραστείτε μερικά κομμάτια ψωμιού μαζί τους!). Τώρα κάντε μια βόλτα σε έναν πολυσύχναστο δρόμο κατά μήκος των καφετεριών, και ακούστε τη φλυαρία των ανθρώπων, μιλώντας για τα πάντα όλη την ώρα, λέγοντας ανοησίες για χάρη της διασκέδασης και μόνο.

Ζ) Αποφεύγουμε πραγματικά το πρόβλημα του θανάτου;

10. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα, περισσότερο ή λιγότερο ακούσιο, που παραλύει το σώμα, καθώς και τις αισθήσεις μας. Κάτω από μεγάλο άγχος, αισθανόμαστε αδιάφοροι και ανίκανοι να λάβουμε αποφάσεις. Αυτό συζητούσαν οι προηγούμενοι άνθρωποι στην καφετέρια: Έλεγαν ανοησίες για ασήμαντα πράγματα επειδή απλά ήθελαν να εκτονωθούν. Αλλά όταν επιστρέφουν στο σπίτι, σκέφτονται οι ίδιοι άνθρωποι σοβαρά πράγματα, ή σκέφτονται μόνο τον επερχόμενο ποδοσφαιρικό αγώνα ή την επόμενη μέρα τους στη δουλειά; Πόσοι από εμάς είμαστε πραγματικά έτοιμοι να πεθάνουμε, έχοντας συμφιλιωθεί με την ιδέα του θανάτου; Γιατί αιφνιδιαζόμαστε όταν έρθει η ώρα, ενώ γνωρίζουμε ήδη ότι κάποια μέρα αυτό θα συμβεί;

Η) Είναι διαφορετικό να έχουμε επίγνωση του θανάτου από το να έχουμε επίγνωση της ζωής;

11. Τα σπουργίτια που κελαηδούσαν στο γειτονικό δέντρο δεν φάνηκαν ποτέ να νοιάζονται αν είναι νεκρά ή ζωντανά. Απλώς κελαηδούν συνέχεια από ένστικτο. Οι άνθρωποι που μιλούν όλη την ώρα και φαίνεται να γελούν ή να κλαίνε χωρίς λόγο, δείχνουν την ίδια συμπεριφορά με τα σπουργίτια. Αν τους ρωτούσαμε ποια ήταν η τελευταία σημαντική πράξη τους για το μέλλον της κοινωνίας (ή για τους ίδιους), θα απαντούσαν κάτι τέτοιο: «Λοιπόν, αγόρασα (ή είμαι πρόθυμος να αγοράσω) ένα νέο αυτοκίνητο». «Τελευταία καλή πράξη; Τι είναι αυτά που λες; Είσαι τρελός;» «Μην ασχολείσαι. Απλά πέρνα καλά...»

12. Νοιάστηκαν ποτέ αυτοί οι άνθρωποι για τη ζωή (εκτός από τη δική τους;) Είναι η διασκέδαση το νόημα της ζωής; Θα λύσει ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η τεχνολογία το υπαρξιακό μας πρόβλημα (ανεξάρτητα από το κόστος για το περιβάλλον;) Θα γίνουν ποτέ οι άνθρωποι πιο συνετοί και υπεύθυνοι απέναντι στην προσωπική τους ζωή και στο νόημα της ζωής γενικότερα; Το να ζούμε τη ζωή μας αγνοώντας τι συμβαίνει στον κόσμο και στους άλλους είναι παρόμοιο με το να μην δίνουμε σημασία στην ίδια τη ζωή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που δεν έχουν σκεφτεί ποτέ το θάνατο, δεν έχουν σκεφτεί ποτέ και το νόημα της ζωής.

Θ) Πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από την έγνοια του θανάτου;

13. Οι άνθρωποι που γελούν με την πρώτη ευκαιρία, είναι οι ίδιοι άνθρωποι που κλαίνε με την πρώτη αναποδιά. Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι που υιοθετούν μια ηρωική στάση απέναντι στο θάνατο. Είναι συνήθως φιλόδοξοι στην καθημερινή ζωή- θέλουν τα πάντα, και όσο το δυνατό γρηγορότερα. Είτε παθητικά είτε ενεργητικά αντίστοιχα, και οι δύο αυτές κατηγορίες ανθρώπων αγνοούν το νόημα της ζωής- δεν μπορούμε να τσακωνόμαστε ή να μουρμουρίζουμε όλη μας τη ζωή για κάτι που τελικά θα μας σκοτώσει (ο θάνατος).

14. Εκτός από την άγνοια, υπάρχει και η αδιαφορία. Υπάρχουν άνθρωποι που δείχνουν μια γενική έλλειψη συναισθήματος- σπάνια γελούν ή κλαίνε. Ενώ η άγνοια είναι χαρακτηριστικό ενός ατόμου που δεν έχει αγωνιστεί ποτέ για τη ζωή του, η αδιαφορία χαρακτηρίζει κάποιον που δεν θέλει καν να αγωνιστεί. Αλλά φαίνεται ότι υπάρχει ένας τρόπος αντιμετώπισης της ιδέας του θανάτου χωρίς συγκρούσεις. Πιστεύω ότι το βασικό στοιχείο για να απελευθερωθούμε από το «ένστικτο του θανάτου» είναι να αποδεχθούμε τον φόβο μας ότι θα πεθάνουμε (αλλά όχι απαραίτητα τον θάνατο ως μια αναπόφευκτη φυσική διαδικασία ή ως αδιέξοδο). Είναι μια τέτοια αποδοχή και κατανόηση που φέρνει τη δημιουργικότητα. Όταν έρθει η ώρα να πεθάνουμε, δεν πρέπει να αισθανόμαστε «προδομένοι από τον Θεό», ή «ηρωικά πεσόντες», ή απλώς μπερδεμένοι.

15. Η τεχνολογία μπορεί να επεκτείνει το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων στο μέλλον έως και μερικές εκατοντάδες χρόνια. Αλλά ποιο είναι το νόημα να ζούμε περισσότερο αν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με τη ζωή μας; Οι μέλισσες, για παράδειγμα, (ως πρωτότυπο του τέλειου υπεροργανισμού) ζουν σε αυτόν τον πλανήτη για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, εκτελώντας μια θεϊκή πράξη (επικονίαση), παράγοντας ένα εξαιρετικό προϊόν (μέλι), ζώντας μια ηρωική ζωή (υπερασπίζοντας την αποικία ενάντια στους θηρευτές), ενώ μια μεμονωμένη μέλισσα ζει μόνο για ένα μήνα. Είναι το να ζεις «περισσότερο» ή «καλύτερα» η σωστή απάντηση;

Ι) Τι θα γινόταν λοιπόν αν μου έλεγαν ότι θα πεθάνω σε έξι μήνες;

16. Προσωπικά θα προσπαθούσα να παρατείνω τη ζωή μου για άλλη μια μέρα. Δεν θα έκανα κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία (σαν να πήγαινα ένα μακρύ ταξίδι). Αντίθετα, θα έβγαινα για καφέ με έναν φίλο μου, όπως κάνω συνήθως, θα του έλεγα τι επρόκειτο να μου συμβεί, και ύστερα θα συνέχιζα να μιλάω για τα ίδια πράγματα για τα οποία πάντα μιλούσαμε- ανοησίες: «Ο ήλιος είναι τόσο λαμπερός σήμερα». «Απλά άσε με να ακούσω τα σπουργίτια να κελαηδούν για άλλη μια φορά». Δεν είμαι καλύτερος από οποιονδήποτε άλλο, αλλά μου αρέσει να συμπεριφέρομαι στον εαυτό μου σαν να ήμουν καλύτερος. Αυτή θα ήταν η στιγμή να αποδείξω ότι πραγματικά είμαι. Δεν θέλω πραγματικά να ανήκω στο 1% των προαναφερθέντων τυχερών. Αυτό είναι δική τους ψευδαίσθηση.

Κ) Καταζητείται νεκρός ή ζωντανός...

17. Η αγωνία για το θάνατο υπάρχει όσο είμαστε ζωντανοί. Επομένως, ο θάνατος είναι ένα πρόβλημα των ζωντανών (νοημόνων) όντων. Όταν είμαστε νεκροί, δεν έχουμε καμία ανησυχία για τίποτα. Ο πόνος δεν είναι για τους νεκρούς αλλά για τους ζωντανούς, οι οποίοι σκέφτονται τους χαμένους αγαπημένους τους. Αλλά όταν κλαίμε για εκείνους που έχουμε χάσει, λυπούμαστε γι’ αυτούς ή για τον εαυτό μας;

18. Ενώ ο θάνατος είναι το τελικό στάδιο της ζωής, ο ίδιος ο θάνατος είναι μια προϋπόθεση. Είναι κάτι σαν το κενό. Αν και δεν είναι τίποτα από μόνο του, περιλαμβάνει όλες τις πιθανές εκφράσεις της ζωής που μπορεί να προκύψουν. Έτσι, όταν πεθαίνουμε, επιστρέφουμε σε αυτή την κατάσταση του τίποτα, και αποσυνθέτουμε τον εαυτό μας στα μικροσκοπικά θεμελιώδη κομμάτια από τα οποία μπορεί να ανασυντεθεί οτιδήποτε. Σίγουρα δεν υπάρχει διαιώνιση του δικού μας εγώ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αντιμετώπιση του θανάτου ως κάτι φρικτό και καταστροφικό είναι εγωιστική.

19. Αν ο θάνατος είναι απλώς μια κατάσταση, έχουμε ζήσει ποτέ; Είναι η ζωή απλώς ένα όνειρο μέσα σε ένα όνειρο; Γνωρίζει μια βελανιδιά, η οποία μπορεί να ζήσει για αιώνες, τη διαφορά του να είναι κάτι ζωντανό ή νεκρό; Θέλουν οι άνθρωποι να ζουν επειδή έχουν να κάνουν κάτι με τη ζωή τους, ή ζουν σαν τις βελανιδιές, απλά μεγαλώνοντας με τον καιρό; Πόσοι από εμάς έχουμε αφιερώσει τη ζωή μας στο να βοηθάμε άλλους ανθρώπους, ή στο να ανακαλύψουμε ένα νέο φάρμακο; Πρέπει να αφιερώσουμε τη ζωή μας σε κάποια απασχόληση για το πώς θα νικήσουμε τον θάνατο, ή είναι καλύτερα απλώς να παραδοθούμε στο θαύμα της ζωής, ανεξάρτητα από το τι μπορεί να είναι η αιωνιότητα;

Λ) Υπάρχει ένα ένταλμα κρεμασμένο στον τοίχο. Αλλά το πρόσωπο λείπει από τη φωτογραφία...

20. Όποιος βάλει το πρόσωπό του στη φωτογραφία, μπορεί να απολαύσει τη ζωή για λίγο...

[1]: [https://www.telegraph.co.uk/news/health/10877799/How-would-you-cope-if-you-only-have-a-few-months-to-live.html]