The dreamer's painting, Man and His Symbols, C.G. JungΜπορούμε να θεωρήσουμε πως όλα τα σύμβολα όπως οι εικόνες, οι νότες, τα γράμματα και οι αριθμοί αποτελούν κομψοτεχνήματα της συντονισμένης προσπάθειας του ανθρώπου να βιώσει και να κατανοήσει τους κραδασμούς και τις δονήσεις μιας παγκόσμιας ελλοχεύουσας αρμονίας. Γιατί παρότι τα σύμβολα αποτελούν συντομεύσεις και παραπομπές, αυτό στο οποίο αναφέρονται είναι κάτι που τα ίδια τα σύμβολα προσπαθούν να ερμηνεύσουν. Για παράδειγμα ο αριθμός αποτελεί ένα σύμβολο που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί για να εκφράσει μία τάξη και αρμονία στο σύμπαν την οποία προφανώς δεν δημιούργησε ο ίδιος, παρότι υιοθέτησε.
Το οινοποιείο του Summerhill, στη Kelowna, της Βρεττανικής Κολομβίας, χτισμένο στη μορφή ενός τετραώροφου αντιγράφου της Μεγάλης Πυραμίδας, για να βελτιώνεται η ποιότητα του παραγόμενου κρασιού.Εδώ όμως δεν είναι απλά το πρόβλημα της γεωμετρίας αλλά του ίδιου του γεωμετρικού σχήματος, του συμβόλου δηλαδή που αναπαριστά κι εκφράζει το γεωμετρικό σχήμα. Πώς είναι δυνατόν ένα γεωμετρικό σχήμα να επηρεάζει τη φύση του χώρου και του χρόνου και τα φυσικά πεδία που βρίσκονται μέσα σε αυτόν; Φαντάζομαι πως οι περισσότεροι θα το έχετε ξανακούσει. Πολλά βεβαίως έχουν ειπωθεί και για τις πυραμίδες των Αρχαίων Αιγυπτίων, αλλά εδώ πέρα δεν μας ενδιαφέρει η αρχαιολογία ή ο μυστικισμός, αλλά η γεωμετρία: Η σχέση βέβαια μεταξύ γεωμετρίας και φυσικών δυνάμεων έχει ήδη θεωρηθεί από τον Einstein και τη γενική θεωρία της σχετικότητας, παρότι ο ίδιος δεν κατάφερε να ενοποιήσει όλες τις φυσικές δυνάμεις υπό αυτό το πρίσμα. Γιατί εκτός του ότι τα αποτελέσματα των συμβόλων είναι ψυχικά και όχι φυσικά φαινόμενα (αν μπορεί να γίνει αυτή η διάκριση) το σύμβολο μπορεί να μην έχει καν σχήμα και να είναι μία καθαρή έννοια.
Σχετικά με την ψυχολογική όσο και μεταφυσική έννοια του συμβόλου έχει μιλήσει αρκετά ο Jung:
«Για να αναφέρω ένα παράδειγμα από πολλά, σημείωσα τα εξής την 1η Απριλίου 1949: Σήμερα είναι Παρασκευή. Έχουμε ψάρι για μεσημεριανό. Κάποιος συμβαίνει να αναφέρει το έθιμο του «πρωταπριλιάτικου ψαριού». Το ίδιο πρωί σημείωσα μία επιγραφή που έλεγε: «Est homo totus medius piscis ab imo.» Το απόγευμα μία παλιά ασθενής μου, που δεν είχα δει για μήνες, μου έδειξε μερικές εξαιρετικά εντυπωσιακές εικόνες ψαριών που είχε στο μεταξύ ζωγραφίσει. Το απόγευμα μου έδειξαν ένα κομμάτι κεντήματος με θαλάσσια τέρατα που έμοιαζαν με ψάρια. Το πρωινό της 2ης Απριλίου μία άλλη ασθενής μου, που είχα να δω πολλά χρόνια, μου μίλησε για ένα όνειρο στο οποίο καθόταν στην όχθη μίας λίμνης όταν είδε ένα τεράστιο ψάρι να κολυμπάει κατά πάνω της και να σταματάει μπροστά στα πόδια της. Ασχολιόμουν εκείνο τον καιρό με μία μελέτη σχετικά με το σύμβολο του ψαριού στην ιστορία. Μόνο ένα από τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν ήξερε κάτι για αυτό.» (Πηγή)
Babylonian God Oannes
Collective invention, Rene Magritte
Όπως στην ψυχολογία το ψάρι συμβολίζει 'αυτό που βγαίνει' μέσα από τη βαθύτερη ασυνείδητη φύση μας, κι ενώ στη θρησκεία αποτελεί διαφορετικές αναπαραστάσεις της βαθύτερης πίστης μας στον 'αρχέγονο θεό', στην τέχνη αποκτά μια κάπως πιο ανατρεπτική και ανορθόδοξη θα λέγαμε απεικόνιση όπως στον παραπάνω πίνακα του ζωγράφου Magritte. Ο παραπάνω πίνακας πράγματι αποτελεί ένα ορόσημο στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης από το 'μεταφυσικό' προς το 'σουρεαλιστικό' και από την πίστη στην απόδειξη. Ενώ ο επόμενος πίνακας μοιάζει σαν να έχει βγει από το 'εργαστήρι':
Θα μπορούσε άραγε η συγχρονικότητα μετά από 10 ή 20 χρόνια να ονομάζεται κάπως σαν κβαντικός συντονισμός, κάτι ανάλογο αλλά πιο γενικό από μια κατάσταση κβαντικής σύζευξης... (στα αγγλικά θα το βάπτιζα κάτι σαν quantum resonance). Κι όμως, ο όρος ήδη υπάρχει:
''Ο κβαντικός συντονισμός είναι ένα παράδειγμα θεμελιωδών χαρακτηριστικών έμφυτων στην εμπειρία (ή την ύπαρξη). Παρέχει κάποια εξήγηση σε ερωτήματα που παραμένουν ανεξήγητα, όπως η προέλευση της ζωής, της συνείδησης, οι νόμοι των πιθανοτήτων, και η φύση της υποκειμενικής εμπειρίας. Ο όρος αναφέρεται σε ένα συλλογικό ή ενοποιημένο (κβαντικό) πεδίο συνείδησης (συντονισμός) που εκδηλώνεται σε κάθε όψη, περιεχόμενο ή μοναδικότητα. Ωστόσο η θεωρία του κβαντικού συντονισμού εκφράζει αυτήν την έννοια με έναν νέο τρόπο. Από τη μία πλευρά η ατομική στιγμή υπάρχει σαν μοναδικότητα μέσα σ' ένα ευρύτερο σύνολο, ενώ από την άλλη πλευρά η ατομική στιγμή υπάρχει σαν το ευρύτερο σύνολο μέσα στο οποίο το άτομο υπάρχει.'' (Πηγή)
Θα μπορούσε άραγε η συγχρονικότητα μετά από 10 ή 20 χρόνια να ονομάζεται κάπως σαν κβαντικός συντονισμός, κάτι ανάλογο αλλά πιο γενικό από μια κατάσταση κβαντικής σύζευξης... (στα αγγλικά θα το βάπτιζα κάτι σαν quantum resonance). Κι όμως, ο όρος ήδη υπάρχει:
''Ο κβαντικός συντονισμός είναι ένα παράδειγμα θεμελιωδών χαρακτηριστικών έμφυτων στην εμπειρία (ή την ύπαρξη). Παρέχει κάποια εξήγηση σε ερωτήματα που παραμένουν ανεξήγητα, όπως η προέλευση της ζωής, της συνείδησης, οι νόμοι των πιθανοτήτων, και η φύση της υποκειμενικής εμπειρίας. Ο όρος αναφέρεται σε ένα συλλογικό ή ενοποιημένο (κβαντικό) πεδίο συνείδησης (συντονισμός) που εκδηλώνεται σε κάθε όψη, περιεχόμενο ή μοναδικότητα. Ωστόσο η θεωρία του κβαντικού συντονισμού εκφράζει αυτήν την έννοια με έναν νέο τρόπο. Από τη μία πλευρά η ατομική στιγμή υπάρχει σαν μοναδικότητα μέσα σ' ένα ευρύτερο σύνολο, ενώ από την άλλη πλευρά η ατομική στιγμή υπάρχει σαν το ευρύτερο σύνολο μέσα στο οποίο το άτομο υπάρχει.'' (Πηγή)
Το τελικό ερώτημα λοιπόν τίθεται ως εξής: Τι είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από τον κόσμο των σχημάτων, της γεωμετρίας, του χώρου και του χρόνου, και το οποίο ονομάζουμε 'έννοια' ή 'ιδέα', και πώς αυτό αναπαράγει και αλληλεπιδρά με τον υλικό καθημερινό μας κόσμο; Τι είναι αυτό που 'τρέχει' κι εμείς αποκαλούμε το 'ρεύμα' που αφήνει πίσω του ενέργεια ή τι είναι αυτό που έρχεται στον κόσμο μας, τον τσιμπολογάει παράγοντας αυτά που ονομάζουμε στοιχειώδη σωματίδια; Τι είναι αυτό το σημείο που τρέχει στο σκοτάδι σαν το ψάρι, όπως έλεγε κι ο ποιητής; Ή όπως φαίνεται να καταλήγω: 'Κάτι πέρασε από δω - μα δεν μένει ούτε οπή'.