25 Ιουν 2011

Το μυστικό της ελευθερίας

Φωτογραφία από τη συλλογή mandalas του C. Jung

[Απόσπασμα από το βιβλίο 'Το μυστικό του χρυσού λουλουδιού, από τη μετάφραση του Thomas Cleary και σε απόδοση στα Ελληνικά από εμένα.]

1.Η αγνότητα του νεφρίτη άφησε το μυστικό της ελευθερίας στο κατώτερο κόσμο:
Υλοποίησε το πνεύμα στη θημωνιά της ενέργειας, και ξάφνου θα δεις.
Λευκό χιόνι πέφτει στο κατακαλόκαιρο, ο ήλιος λάμπει μέσα στο νερό του μεσονυχτίου.
Συνεχίζοντας αρμονικά, ξεχύνεσαι στους ουρανούς.
Ύστερα επίστρεψε για να απορροφήσεις τις αρετές του δεκτικού.

2.Υπάρχει άλλος ένας στίχος, ένα μυστήριο μέσα στο μυστήριο: «Η γη του τίποτε είναι η πραγματική κατοικία.» Τα βάθη αυτού του μυστηρίου περιέχονται σε έναν μοναδικό στίχο.

3.Η ουσία του δρόμου είναι να δράτε με νόημα χωρίς να πασχίζετε. Χάρη σε αυτήν τη μη δράση, δεν θα προσκολληθείτε σε υλικές συνήθειες, μορφές, ή εικόνες. Χάρη στη μη αγωνιώδη προσπάθεια αλλά πράξη με νόημα, δεν θα πέσετε μέσα στην απαθή κενότητα, στο νεκρό τίποτε.

4.Η λειτουργία βρίσκεται όλη στο κέντρο, αλλά ο μηχανισμός είναι αποκλειστικά στα δυο μάτια. Τα δυο μάτια είναι οι λαβές των άστρων, που ελέγχουν τη δημιουργία και λειτουργούν το yin και το yang.

5.Το μέγιστο γιατρικό σε όλη την πορεία είναι απλά το «μεταλλικό στοιχείο μέσα στο πρωταρχικό νερό.» Η προηγούμενη συζήτηση σχετικά με την κυκλοφορία του φωτός δείχνει μια μέθοδο για τους αρχάριους να ελέγξουν το μέσα από τα έξω, βοηθώντας τους έτσι να αποκτήσουν την ελευθερία.

6.Αυτό ισχύει για τους μέσους και κατώτερους ανθρώπους που καλλιεργούν τα δύο κατώτερα περάσματα με σκοπό να εισχωρήσουν στο ανώτερο πέρασμα. Τώρα καθώς ο δρόμος γίνεται σταδιακά ορατός και ο έλεγχος πάνω στα μέσα ωριμάζει, ο ουρανός δεν φθονεί το δρόμο αλλά φανερώνει άμεσα τις οδηγίες που δεν έχουν ακόμα αποκαλυφθεί. Κρατήστε αυτό εμπιστευτικά και εργαστείτε μαζί του.

7.Η κυκλοφορία του φωτός είναι μόνο ένας γενικός όρος: με κάθε επίπεδο προόδου στην εξάσκηση, η ανθοφορία του φωτός κλιμακώνεται, και η μέθοδος της κυκλοφορίας γίνεται λεπτότερη. Προηγουμένως ελέγχατε το μέσα από τα έξω. Τώρα θα έχετε φτάσει στο κέντρο και θα ελέγχετε το έξω από τα μέσα. Πριν ο μαθητής εργαζόταν για λογαριασμό του δασκάλου. Τώρα ο μαθητής θα δίνει τις νέες οδηγίες αντί για το δάσκαλο. Υπάρχει πράγματι μια μεγάλη ανατροπή.

8.Όταν θέλετε να εισέλθετε στην πραότητα, πρώτα συντονίστε και συγκεντρώστε το σώμα και το μυαλό, ώστε αυτά να είναι ελεύθερα και γαλήνια. Απαλλαγείτε απ’ όλα τα πράγματα, ώστε τίποτε να μη βαραίνει τη σκέψη σας, και η ουράνια σκέψη θα λάβει τη δικαιωματική της θέση στο κέντρο.

9.Μετά απ’ αυτό, χαμηλώστε τα βλέφαρα και κοιτάξτε προς τα μέσα στο θάλαμο του νερού. Εκεί που φτάνει το φως, η αληθινή θετική ενέργεια έρχεται σε ανταπόκριση.

10.Η φωτιά είναι εξωτερικά το yang και εσωτερικά το yin, οπότε είναι κατ’ ουσία το δημιουργικό, που εσωτερικά ελέγχεται από το yin, προκαλεί τη σκέψη ανάλογα με τις περιστάσεις, και εξωτερικεύεται στην καθημερινότητα.

11.Τώρα όταν στρέψετε το φως να λάμψει προς τα μέσα, η σκέψη δεν ξεσηκώνεται από τα πράγματα: η αρνητική ενέργεια τώρα σταματά, και το άνθος του φωτός ακτινοβολεί μια συγκεντρωμένη λάμψη, η οποία είναι καθαρή θετική ενέργεια.

12.Τα συμπληρωματικά συνδέονται αναπόφευκτα, οπότε η θετικότητα στο νερό ανέρχεται, ενώ το 
θετικό στοιχείο δεν βρίσκεται στο νερό αλλά στο ίδιο το δημιουργικό που αναζητά τη θετικότητα στον εαυτό του. Μόλις συναντηθούν αυτά τα δύο πράγματα, ενώνονται αναπόδραστα, έτσι ώστε η ζωντανή κίνηση της δημιουργικής ενέργειας τώρα έρχεται, και φεύγει, επιπλέει, και βυθίζεται. Στο βασικό θάλαμο του εαυτού μας υπάρχει η ασύλληπτη έννοια ενός απέραντου χώρου, πέρα από κάθε μέτρο. Και ολόκληρο το σώμα αισθάνεται υπέροχα ελαφρύ και πτητικό. Αυτό λέγεται «τα σύννεφα που καλύπτουν τα χίλια βουνά.»

13.Ύστερα, η πορεία μπρος και πίσω γίνεται χωρίς να αφήνει χνάρια, η επίπλευση και το βύθισμα δεν ξεχωρίζουν. Οι διαδρομές παγιώνονται, η ενέργεια ακινητοποιείται: αυτή είναι η αληθινή συνεύρεση. Αυτό ονομάζεται «το φεγγάρι βυθίστηκε στο απέραντο νερό.»

14.Όταν η ουράνια σκέψη κινητοποιηθεί μέσα σ’ αυτό το απόλυτο σκοτάδι του αγνώστου, αυτό είναι η επιστροφή της πρωταρχικής θετικής ενέργειας. Είναι το «ζωντανό μεσονύχτι.» Επομένως το επόμενο στάδιο πρέπει τώρα να εξηγηθεί.

15.Κανονικά, όταν οι άνθρωποι αφήνουν τα μάτια και τα αυτιά τους να ακολουθούν πράγματα, παρασύρονται, για να σταματήσουν μόνο όταν εκείνα τα πράγματα χαθούν. Αυτή η διαδοχή κίνησης και παύσης έχει να κάνει με καθημερινά αντικείμενα, αλλά ο κάτοχός τους καταλήγει να γίνει σκλάβος τους. Αυτό ονομάζεται «ζώντας συνέχεια με τα φαντάσματα.»

16.Τώρα αν σε όλη αυτήν τη δραστηριότητα κάποιος κατοικεί στον ουρανό ενώ βρίσκεται συνάμα στο κέντρο της ανθρωπότητας, τότε ο κάτοχος αυτής της κατάστασης είναι το αληθινό ανθρώπινο ον. Όταν υπάρχει κίνηση, να κινείστε μαζί της. Η κίνηση είναι η πηγή του ουρανού. Όταν υπάρχει ηρεμία, να σταματάτε. Η ακινησία είναι η κοιλότητα του φεγγαριού.

17.Αν η ουράνια σκέψη μείνει ακίνητη και χάσετε το συγχρονισμό σας, αυτό είναι ένα λάθος που οφείλεται στη βιασύνη σας. Αν αντιδράσετε αφότου η ουράνια σκέψη έχει κινηθεί, αυτό είναι ένα λάθος που οφείλεται στην αδράνεια.

18.Μόλις η ουράνια σκέψη κινητοποιηθεί, τότε χρησιμοποιήστε την καθαρή προσοχή σας για να την υψώσετε στο θάλαμο του δημιουργικού, με το φως του πνεύματος εστιασμένο στο στέμμα του κεφαλιού να καθοδηγεί. Αυτή είναι η συγχρονισμένη δράση.

19.Όταν η ουράνια σκέψη έχει ανυψωθεί στην κορφή του δημιουργικού, αιωρείται από μόνη της, ύστερα φτάνει στην απώτερη αταραξία. Αμέσως χρησιμοποιείστε την καθαρή προσοχή για να την κατευθύνετε στην κίτρινη αυλή, καθώς το φως των ματιών θα έχει εστιαστεί στο πνευματικό δωμάτιο στο κέντρο.

20.Τη στιγμή της εισόδου στην απόλυτη αταραξία, ούτε η παραμικρή σκέψη δεν γεννιέται. Όταν ατενίζετε προς τα μέσα, ξάφνου θα ξεχάσατε ότι ατενίζετε. Αυτή τη στιγμή το σώμα και η σκέψη βρίσκονται σε μια κατάσταση απόλυτης ελευθερίας, και όλα τα αντικείμενα εξαφανίζονται χωρίς κανένα ίχνος. Τότε δεν ξέρετε ούτε καν πού βρίσκονται ο φούρνος και η χύτρα στο πνευματικό σας δωμάτιο. Δεν μπορείτε να βρείτε το ίδιο σας το σώμα. Αυτή είναι η στιγμή που «ο ουρανός έρχεται στη γη» και όλα τα θαύματα επιστρέφουν στην πηγή τους. Αυτό είναι η υλοποίηση του πνεύματος στη φωλιά της ενέργειας.

21.Όταν ασκηθείτε για πρώτη φορά στην κυκλοφορία του φωτός και η σκέψη σας σκορπίσει και αποσπαστεί, ώστε να πρέπει να τη συγκεντρώσετε, οι έξι αισθήσεις σας δεν θα χρειαστούν. Αυτό ονομάζεται «καλλιέργεια της αρχικής πηγής, προσθήκη προσανάμματος για τη συνέχεια της ζωής.»

22.Με το πού επιτευχθεί η συγκέντρωση, θα είστε ανάλαφροι από μόνοι σας και δεν θα καταβάλλετε καμία προσπάθεια. Αυτό ονομάζεται «τακτοποίηση του πνεύματος στην πρωταρχική εξωτερικότητα, περισυλλογή του αρχέγονου.»

23.Όταν ακόμα και οι σκιές και οι αντηχήσεις θα έχουν εξαφανιστεί, και θα βρεθείτε παγιωμένοι σε μια βαθιά αταραξία, αυτό ονομάζεται «λήθαργος μέσα στη φωλιά της ενέργειας, επιστροφή των θαυμάτων στις ρίζες τους.»

24.Αυτά τα τρία στάδια βρίσκονται το καθένα μέσα σε κάθε άλλο, έτσι υπάρχουν εννέα στάδια σε ένα. Θα εξηγήσω αυτό το τελευταίο. Γιατί τώρα θα μιλήσω για τρία στάδια σε ένα.

25.Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και της αρχικής κατάστασης ηρεμίας, η περισυλλογή είναι επίσης ανάπτυξη, και ο λήθαργος επίσης. Στο τέλος, η ανάπτυξη είναι επίσης κατάσταση νάρκης. Το ενδιάμεσο στάδιο μπορεί να κατανοηθεί ανάλογα.

26.Δεν αλλάζετε μέρη, αλλά τα μέρη ξεχωρίζουν το ένα μέσα στ’ άλλο. Αυτό είναι το «άμορφο άνοιγμα,» όπου όλα τα μέρη είναι ένα. Δεν αλλάζετε χρόνο, αλλά οι περίοδοι διακρίνονται η μία μέσα στην άλλη. Αυτό είναι ο χρόνος χωρίς διάρκεια, το χρονικό διάστημα ενός κοσμικού κύκλου της πρωταρχικής κατάστασης.

27.Όσο η σκέψη δεν έχει φτάσει τη μέγιστη ηρεμία, δεν μπορεί να δράσει. Η δράση που γίνεται από παρόρμηση είναι τυχαία δράση, όχι ουσιαστική δράση. Γι’ αυτό λέγεται ότι η δράση που είναι επηρεασμένη από τα πράγματα είναι ανθρώπινη επιθυμία, ενώ η δράση που δεν επηρεάζεται από τα πράγματα είναι η δράση του ουρανού.

28.Αυτό δεν φέρνει σε αντίθεση τη δράση του ουρανού με τη φύση του. Υπάρχει ανάμεσα ένας χαμένος κρίκος. Μετά απ’ αυτό θα εξηγήσω τη λέξη επιθυμία.

29.Επιθυμία είναι να πιστεύουμε ότι τα πράγματα υπάρχουν, ή να είμαστε κτητικοί απέναντί τους. Αυτό είναι άτοπο, είναι η δράση με ένα τελικό κίνητρο.

30.Όταν δεν υπάρχει η παραμικρή σκέψη, τότε η πραγματική διάνοια γεννιέται. Αυτή είναι η καθαρή προσοχή. Όταν το ουράνιο δυναμικό ξαφνικά ενεργοποιείται καταμεσής στη σιωπηλή κατάσταση υπναγωγίας, άραγε δεν είναι αυτό αυθόρμητη προσήλωση; Αυτό εννοείται όταν λέμε δράση χωρίς προσπάθεια.

31.Ο πρώτος στίχος στην αρχή αυτού του κεφαλαίου περικλείει τη λειτουργία του χρυσού λουλουδιού. Ο επόμενος στίχος αναφέρεται στην εναλλαγή ανάμεσα στον ήλιο και στη σελήνη. Η λέξη «κατακαλόκαιρο» σημαίνει «το φως της φωτιάς.» Το «λευκό χιόνι» είναι το πραγματικό yin μέσα στη φωτιά που πρόκειται να επιστρέψει στη γη. Το «μεσονύχτι» είναι το «υγρό στοιχείο όλων των νερών.» Ο «ήλιος» είναι το yang στο κέντρο του θύλακα του νερού έτοιμος να λάμψει και να επιστρέψει στον ουρανό. Εδώ βρίσκεται η διαδικασία που περιγράφεται ως «αφαιρώντας από το νερό για να γεμίσει η φωτιά.»

32.Ο επόμενος στίχος εξηγεί τη λειτουργία της «εσωτερικής λαβής,» το μηχανισμό ανόδου και καθόδου. Η φράση «μέσα στο νερό» δεν αναφέρεται στο φυσικό νερό. Τα μάτια σαν την αύρα του ανέμου, λάμπουν μέσα στο θάλαμο του νερού και προσελκύουν τη ζωτικότητα του κυρίαρχου yang. Αυτό σημαίνουν αυτοί οι στίχοι.

33.Η φράση «στους ουρανούς» αναφέρεται στα διαμερίσματα του δημιουργικού. Η φράση «να απορροφήσεις τις αρετές του δεκτικού,» σημαίνει την καλλιέργεια της φωτιάς.

34.Ο τελευταίος στίχος τονίζει το μυστήριο που βρίσκεται μέσα σε κάθε τι μυστήριο. Αυτό δεν πρέπει να αγνοηθεί καθ’ όλη τη διαδικασία. Αυτό ονομάζεται καθάρισμα της σκέψης, το «λούσιμο» του μυαλού.

35.Η εκμάθηση των σοφών ξεκινάει με τη γνώση του τέλους και τερματίζει με την επίτευξη του υπέρτατου αγαθού. Ξεκινάει με το άπειρο και καταλήγει στο άπειρο.

36.Στο Βουδισμό, η ενεργοποίηση της σκέψης από το μηδέν θεωρείται το βασικό στοιχείο όλης της μεθόδου. Στον Ταοϊσμό, η «επίτευξη της εξωτερικότητας» είναι όλη η εργασία του ανθρώπου για την πλήρωση της ουσίας της ζωής. Περιληπτικά, οι τρεις διδασκαλίες συμπυκνώνονται σε ένα ρητό, που είναι ένα πνευματικό χάπι το οποίο παίρνουμε από το θάνατο για να διατηρήσουμε τη ζωή.

37.Τι είναι ένα πνευματικό χάπι; Είναι απλά η αποσύνδεση της σκέψης απ’ όλα τα προβλήματα. Το μεγαλύτερο μυστικό του Ταοϊσμού είναι αυτό το «λούσιμο του μυαλού.» Επομένως όλη η τεχνική που διδάσκεται σ’ αυτό το βιβλίο, δεν βρίσκεται έξω από τη φράση «αδειοσύνη του μυαλού.» Είναι αρκετό να κατανοήσουμε αυτό. Αυτή η μοναδική δήλωση μπορεί να μας γλιτώσει από μια ζωή διαρκούς περιπλάνησης.

38.Αν δεν καταλαβαίνετε πως τρία στάδια είναι ένα, θα χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα τη Βουδιστική διδασκαλία της διαλογιστικής κενότητας, του υποθετικού, και του κέντρου.

39.Πρώτα είναι το κενό. Βλέπετε όλα τα πράγματα ως αδειανά. Ύστερα είναι το υποθετικό. Παρότι ξέρετε ότι τα πράγματα είναι άδεια, δεν καταστρέφετε την ολότητά τους, αλλά υιοθετείτε μια δημιουργική στάση απέναντι σε όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν μέσα στην κενότητα. Αφού δεν καταστρέφετε τα πράματα ούτε προσκολλάστε σ’ αυτά, αυτός είναι ο διαλογισμός στο κέντρο.

40.Όταν ασκείτε το διαλογισμό της κενότητας, αν έχετε υπόψη σας ότι η ολότητα των πραγμάτων δεν καταστρέφεται, χωρίς ωστόσο να προσκολλάστε σ’ αυτά, αυτό περιλαμβάνει και τα τρία διαλογιστικά στάδια.

41.Αν η ενδυνάμωση σημαίνει τελικά να αναγνωρίσει κάποιος την κενότητα, όταν καλλιεργείτε το διαλογισμό της κενότητας, αυτή είναι αδειανή, το υποθετικό είναι επίσης άδειο, και το κέντρο επίσης.

42.Κατά το διαλογισμό του υποθετικού, μεγάλο μέρος της ενδυνάμωσης επιτυγχάνεται με τη δράση. Οπότε ενώ το υποθετικό είναι φυσικά μια υπόθεση, η κενότητα είναι μια υπόθεση, και το κέντρο είναι επίσης υποθετικό.

43.Καθοδόν προς το κέντρο, εξακολουθείτε να διαλογίζεστε την κενότητα. Αλλά δεν την ονομάζετε έτσι, αλλά την ονομάζετε κέντρο. Επίσης διαλογίζεστε το υποθετικό. Αλλά δεν το ονομάζετε έτσι, το ονομάζετε και αυτό κέντρο. Όταν πλέον φτάνετε στο κέντρο, δεν χρειάζεται να πείτε τίποτα.

44.Παρότι κάποιες φορές μιλάω μόνο για τη φωτιά, κάποιες άλλες φορές μιλάω επίσης για το νερό. Τελικά αυτά δεν κινήθηκαν ποτέ. Λέγοντας κάτι απλώς κινώ το στόμα μου: ο ουσιαστικός μηχανισμός βρίσκεται στα δυο μάτια. Ο μηχανισμός σημαίνει τη λειτουργία. Με αυτή τη λειτουργία ελέγχετε τη δημιουργία.

45.Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή είναι όλη η δημιουργία. Όλες οι λειτουργίες των αισθήσεων και του μυαλού είναι ορυχεία του φωτός. Πώς λοιπόν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο τα δυο μάτια και να μην ασχοληθούμε με τις υπόλοιπες λειτουργίες;

46.Όταν χρησιμοποιείτε το yang του νερού, χρησιμοποιείτε παράλληλα το φως της φωτιάς για να το φωτίσει και να το απορροφήσει. Αυτό δείχνει ότι ο ήλιος και η σελήνη είναι βασικά το ίδιο πράγμα.

47.Το σκοτάδι μέσα στον ήλιο είναι η ζωντάνια της αληθινής σελήνης. Η «κοιλότητα του φεγγαριού» δεν βρίσκεται στο φεγγάρι αλλά στον ήλιο. Γι’ αυτό άλλωστε και ονομάζεται «κοιλότητα,» αλλιώς θα ήταν αρκετό να πούμε «φεγγάρι.»

48.Το λευκό του φεγγαριού είναι το φως του αληθινού ήλιου. Το φως του ήλιου που πέφτει στο φεγγάρι ονομάζεται «πηγή του ουρανού.» Αλλιώτικα θα ήταν αρκετό να πούμε «ουρανός.»

49.Όταν το φεγγάρι και ο ήλιος αποχωρίζονται, δεν είναι παρά δυο μισά. Μόνο όταν συνευρίσκονται αποτελούν ένα όλο. Αυτό είναι σαν την περίπτωση ενός άντρα και μια γυναίκας που είναι μόνοι, και δεν μπορούν έτσι να κάνουν οικογένεια. Μόνο όταν γίνουν σύζυγοι αποτελούν μια οικογένεια.

50.Αλλά είναι δύσκολο να περιγράψουμε το δρόμο μεταφορικά. Αν ένας άντρας και μια γυναίκα χωρίσουν ακόμα αποτελούν ξεχωριστά άτομα, αλλά αν ο ήλιος και η σελήνη χωρίσουν, δεν σχηματίζουν ένα σύνολο δυο χωριστών πραγμάτων. Αυτό που εννοώ έχει να κάνει μη τη σημασία της ένωσης, όχι με τη διττότητα των μορφών. Αν δώσετε σημασία στο διαχωρισμό, η διττότητα θα έχει κυριεύσει τα δυο σας μάτια.


(Το πλήρες κείμενο σε δική μου μετάφραση από την αγγλική έκδοση του Thomas Cleary)

17 Ιουν 2011

C. G. JUNG (Από το Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού)

Μια εισαγωγή σχετικά με το ‘Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού,’ μπορείτε να βρείτε στο προηγούμενο post μου ‘Το Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού.’ Το σχόλιο του Jung περιλαμβάνεται στο ίδιο βιβλίο. Το πλήρες κείμενο του Jung μπορείτε να το κατεβάσετε στο σύνδεσμο στο τέλος αυτού του post.

Το σχόλιο του Jung αναφέρεται στις, πραγματικά μεγάλες, διαφορές ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δυτική σκέψη, θεωρώντας βέβαια μιας συγκεκριμένης έννοιας τέτοια διάσταση. Η Δυτική σκέψη χαρακτηρίζεται από τον ορθολογισμό, ενώ η Ανατολική σκέψη από μια ολιστική προσέγγιση του ατόμου σε σχέση με τη φύση. Η υπερτροφία, θα λέγαμε, της Δυτικής συνείδησης εις βάρος του συναισθήματος, έχει οδηγήσει, είναι αλήθεια, σε επαναλαμβανόμενες και έντονες κρίσεις άγχους μέσα στις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες. Από την άλλη μεριά, ακόμα και σήμερα ύστερα από τη σε μεγάλο βαθμό ‘Δυτικοποίηση’ των Ανατολικών κοινωνιών, βλέπουμε τους Ανατολικούς να αντιμετωπίζουν με τρόπο καρτερικό τη ζωή τους και το μέλλον τους, ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες εργασίας και επιβίωσης. Αυτό ακριβώς το υπομονετικό και πράο πνεύμα της Ανατολής, είναι που ζηλεύει ο σύγχρονος Δυτικός άνθρωπος, μια στάση ζωής που τόσο του έχει λείψει.

Εδώ ακριβώς είναι που εισέρχεται και ο κίνδυνος, όπως ο Jung επισημαίνει σύμφωνα με ένα Κινέζικο ρητό: ‘‘Αν το λάθος άτομο χρησιμοποιήσει τα σωστά μέσα, τα σωστά μέσα λειτουργούν με λάθος τρόπο.’’ Γιατί καθώς ο Δυτικός άνθρωπος είναι αδαής σχετικά με τον Ανατολίτικο τρόπο ζωής, αφομοιώνει αυτόν τον τρόπο ζωής επιφανειακά, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην μπορεί να δεχτεί τις ευεργετικές του επιδράσεις και να γελοιοποιείται απλώς μιμούμενος, αλλά επιπλέον χάνεται μέσα σε ένα κόσμο μαγείας και μυστηρίων που δεν γνωρίζει με συνέπεια να καταλαμβάνεται και να παρασύρεται από αυτόν τον κόσμο των παραισθήσεων, έτσι ώστε αντί να θεραπεύεται να εντείνει τα προβλήματα που τον απασχολούν.

Για τον Jung, ο οποίος αντιμετωπίζει το ‘Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού’ υπό το βλέμμα ενός ψυχιάτρου, οι έννοιες που αναφέρονται μέσα σε αυτό το βιβλίο αποτελούν περιγραφές ψυχικών γεγονότων. Αναφέρει χαρακτηριστικά την περίπτωση των mandalas, τα οποία αποτελούν αναπαραστάσεις ιδεών που είναι λίγο- πολύ κοινές σε όλους τους λαούς και σε όλες τις εποχές. Για αυτό άλλωστε, τους αποδίδει έναν αρχετυπικό χαρακτήρα, ενώ τις παρορμήσεις που οδηγούν στην έκφραση αυτών των συμβόλων, π.χ. μέσω της ζωγραφικής, τις ονομάζει αυθόρμητα ψυχικά γεγονότα. Με αυτήν την έννοια, τα σύμβολα που αναφέρονται στο κείμενο αντιστοιχούν σε ψυχικά περιεχόμενα τα οποία προϋπάρχουν ή υπερβαίνουν τον άνθρωπο, βρίσκονται μέσα σε αυτό που ο ίδιος έχει ονομάσει συλλογικό ασυνείδητο, και εκφράζονται μέσα στη συνείδηση όποτε υπάρξει μια συναισθηματική διέγερση. Και ενώ οι Ανατολικοί είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους ψυχικά γεγονότα ώστε να είναι σε θέση να τα αντιμετωπίσουν, ο Δυτικός άνθρωπος, ως αντιρρησίας και απαρνητής οτιδήποτε ‘μη λογικού’ τα απωθεί, με αποτέλεσμα όταν αυτά κάποια στιγμή επανέρθουν στην επιφάνεια καταλαμβάνουν τη συνείδησή του, η οποία πλέον μη μπορώντας να κρίνει καθαρά τα θεωρεί ως πραγματικά γεγονότα: ‘‘Αν αρνηθούμε την ύπαρξη των αυτόνομων συστημάτων, φανταζόμενοι ότι έχουμε απελευθερωθεί από αυτά με μια ανάλυση των ονομάτων τους, τότε η επίδρασή τους, που εντούτοις συνεχίζει να δρα, δεν μπορεί να γίνει κατανοητή, και δεν μπορούν πλέον να αφομοιωθούν στη συνείδηση. Γίνονται ένας ανεξήγητος παράγοντας διαταραχών που υποθέτουμε πως τελικά πρέπει να υπάρχουν κάπου έξω από μας. Κατά αυτόν τον τρόπο, παράγεται μια προβολή των αυτόνομων αποσπασματικών συστημάτων, και συγχρόνως μια επικίνδυνη κατάσταση δημιουργείται, επειδή οι ενοχλητικές συνέπειες αποδίδονται τώρα σε μια κακή βούληση έξω από εμάς, η όποια ωστόσο δεν βρίσκεται πουθενά αλλού παρά δίπλα μας. Αυτό οδηγεί σε συλλογικές παραισθήσεις, συγκρούσεις, κοινωνικές αναταραχές, με μια λέξη σε καταστροφικές μαζικές ψυχώσεις.’’


Από την άλλη μεριά στέκει το Ταό, ο Δρόμος, κατά μία ερμηνεία της λέξης, προς την άρση των αντιθέτων, την εξύψωση της συνείδησης και την αποκατάσταση της αρμονίας ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση: ‘‘Αυτό που υπάρχει εν εαυτώ καλείται ο Δρόμος.’’ ‘‘Το βαθύτερο μυστικό του Tao είναι η ανθρώπινη φύση και ζωή.’’ Αυτό που είναι χαρακτηριστικό στο κείμενο και στον Ανατολικό τρόπο σκέψης, είναι ότι ένας Ανατολίτης ούτε προσπαθεί να αρνηθεί τον κόσμο του υπερβατικού ούτε μάχεται τα φαντάσματά του όταν αυτά εμφανιστούν. Προσπαθεί να κατανοήσει αυτά τα φαινόμενα, μέσα από τα οποία θα εξισορροπήσει την ψυχή του και θα ενδυναμώσει το πνεύμα του, φτάνοντας έναν τρόπο ζωής και ένα επίπεδο ύπαρξης πέρα από τα εγκόσμια. Σε αυτό το σημείο υπάρχει και ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Γιατί ενώ ο μοναχισμός στην Ανατολή είναι κοινωνικά ενσωματωμένος, θα λέγαμε, αντίθετα στη Δύση έχει παρέλθει ο καιρός που το να ασχοληθεί κάποιος με τον ασκητισμό θεωρούταν ένας δικαιολογημένος και θεόσταλτος τρόπος ζωής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, κάποιος να αντιληφτεί με λάθος τρόπο τη διδασκαλία του κειμένου μας, και αντί να φτάσει στη θέωση να καταλήξει στην απομόνωση ή στην παράνοια. Όπως λέει ο Jung επαυτού: ‘‘Όποτε η λεπτομερώς οριοθετημένη, αλλά καθαρά σαφής, μεμονωμένη συνείδηση συναντά την απέραντη προέκταση του συλλογικού ασυνείδητου, υπάρχει κίνδυνος επειδή το τελευταίο έχει μια αποσυνθετική επίδραση στη συνείδηση. Πράγματι, …αυτή η επίδραση ανήκει στα ιδιαίτερα φαινόμενα της Κινεζικής πρακτικής… Εκεί αναφέρεται: ‘‘Κάθε χωριστή σκέψη παίρνει σχήμα και γίνεται ορατή με χρώμα και μορφή. Η συνολική πνευματική δύναμη ξετυλίγει τα ίχνη της...’’ Μία από τις απεικονίσεις που συνοδεύουν το βιβλίο δείχνει έναν μοναχό που βυθίζεται σε διαλογισμό, ενώ το κεφάλι του περιβάλλεται από γλώσσες φωτιάς, …Αυτό θα ήταν μια σχιζοφρενική διαδικασία αν επρόκειτο να γίνει μόνιμη κατάσταση. Επομένως οι οδηγίες, σαν να προειδοποιούνε τον αναγνώστη, λένε: ‘‘Τα σχήματα που σχηματίζονται από το πνεύμα- φωτιά είναι μόνο κενά χρώματα και μορφές. Το φως της ανθρώπινης φύσης λάμπει πίσω στο αρχέγονο, το αληθινό.’’

Έτσι λοιπόν, αν ένας άνθρωπος καταφέρει, αφού κατανοήσει σε βάθος τις διδαχές της Ανατολικής φιλοσοφίας, να υπερνικήσει τις υλικές του ανάγκες και τις σκοτεινές ψυχικές ώσεις, μπορεί τότε να φτάσει σε ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης: ‘‘Με την κατανόηση του ασυνείδητου απελευθερωνόμαστε από την κυριαρχία του. Αυτός είναι πραγματικά και ο σκοπός των οδηγιών στο κείμενό μας. Ο μαθητής διδάσκεται να αυτοσυγκεντρωθεί στο φως της εσώτατης περιοχής και, με αυτόν τρόπο, να ελευθερωθεί από κάθε εξωτερική και εσωτερική δέσμευση. Η ώση της ζωής του οδηγείται προς μια συνείδηση χωρίς περιεχόμενο που εντούτοις επιτρέπει σε όλα τα περιεχόμενα να υπάρξουν.’’ Αυτή είναι άλλωστε και η σημασία της ένωσης του ανθρώπου με το Ταό. Αλλά αυτή η ένωση δεν επιτυγχάνεται με την ακύρωση της ‘μαγείας’ της ζωής και του υπερβατικού κόσμου των ‘φαντασμάτων,’ αλλά ακριβώς με την αναγνώριση αυτών των πραγμάτων, που ο Jung ονομάζει αυτόνομα ψυχικά περιεχόμενα, ως συμπληρωματικά στοιχεία της συνείδησης και της ανθρώπινης βούλησης: ‘‘Αλλά αν το ασυνείδητο αναγνωριστεί ως μια συμπληρωματική ποσότητα του συνειδητού, και αν μπορούμε να ζήσουμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι συνειδητές και ασυνείδητες απαιτήσεις να λάχουν αναγνώρισης όσο το δυνατόν περισσότερης, το κέντρο βάρους της συνολικής προσωπικότητας μετατοπίζεται. Παύει να βρίσκεται στο εγώ, που είναι μόνο το κέντρο της συνείδησης, και μετατίθεται σε ένα υποθετικό σημείο μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητου,… Αν μια τέτοια μετάθεση πετύχει, οδηγεί στην απομάκρυνση της μυσταγωγίας, και μια προσωπικότητα αναπτύσσεται που υποφέρει μόνο στα χαμηλότερα επίπεδα, αλλά στα ανώτερα επίπεδα είναι αποσυνδεμένη από επίπονα καθώς επίσης και από χαρούμενα γεγονότα.’’ Ή όπως το Hui Ming Ching (Το βιβλίο της συνείδησης και της ζωής), που συμπεριλαμβάνεται στο ‘Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού,’ αναφέρει:

‘‘Αν καταφέρεις να φτάσεις το αδαμάντινο σώμα εκ των έσω
Κοπιαστικά να θερμάνεις τις ρίζες της συνείδησης και της ζωής
Το νέο φως στον ευλογημένο τόπο θα είναι από ποτέ κοντύτερα
Και εκεί άσε κρυμμένο τον αληθινό σου εαυτό να κατοικήσει.’’



Το πλήρες κείμενο στον παρακάτω σύνδεσμο:

9 Ιουν 2011

Το μυστικό του χρυσού λουλουδιού


Σχετικά με το μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού έχω αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα, όπως τα παρακάτω:


Αν και για να είμαι ειλικρινής δεν ήμουν σίγουρος περί τίνος επρόκειτο. Πάντως, για καλή μου τύχη βρήκα στο διαδίκτυο το ομώνυμο βιβλίο σε μετάφραση του Richard Wilhelm και σε μια δεύτερη έκδοση σε μετάφραση του Thomas Cleary. [1]

Πρόκειται για μία Ταοϊστική μέθοδο διαλογισμού, Kινεζικής προέλευσης που πρωτομεταφράστηκε από τον Wilhelm, προσωπικό φίλο του Jung, στη δεκαετία του 1920, στα Γερμανικά. Η μετάφραση στα Αγγλικά έγινε από τον Cary F. Baynes. Η μετάφραση από τον Cleary έγινε αρκετά αργότερα, το 1991. Στο βιβλίο του Wilhelm περιλαμβάνονται μια δική του επεξήγηση και ένα ένθετο του Jung σχετικά με τις διαφορές ανάμεσα στον Ανατολικό και Δυτικό τρόπο σκέψης, καθώς και σχετικά με το πώς η σύγχρονη ψυχολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στην κατανόηση των αντίστοιχων εννοιών. Το βιβλίο του Cleary πάντως, διαθέτει το πλεονέκτημα της καλύτερης ταξινόμησης των διαφόρων εννοιών της μεθόδου, καθώς ίσως και του γεγονότος ότι ο συγγραφέας του κατέληξε στο συγκεκριμένο τρόπο απόδοσης αυτοτελώς και μοναδικώς.

Ο ίδιος ο Wilhelm στον πρόλογο και σε 'Μια συζήτηση σχετικά με το κείμενο,' μας πληροφορεί για την προέλευση του βιβλίου:

''Το βιβλίο προέρχεται από έναν κύκλο εσωτερικότητας, από την Κίνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μεταδίδετο προφορικά, και στη συνέχεια γραπτά. Η πρώτη έντυπη έκδοση είναι από την περίοδο του Ch'ien-lung (18ος αι). Τελικά μια χιλιάδα αντίτυπα επανεκδόθηκαν στο Πεκίνο το 1920 και διανεμήθηκαν ανάμεσα σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων που, σύμφωνα με τον εκδότη, μπορούσαν να κατανοήσουν τα σχετικά ερωτήματα...

... Το βιβλίο δίνει την καλύτερη δυνατή προσέγγιση της θρησκείας του Χρυσού Ελιξιρίου της Ζωής. Τα ρητά αποδίδονται στον Lu Yen, του οποίου το άλλο όνομα ήταν Lu Tung-pin (σ.τ.μ. δείτε Lu Dongbin), ο Επισκέπτης της Σπηλιάς (the Guest of the Cavern). Έζησε στο τέλος του 8ου και στις αρχές του 9ου αι. Πού βρήκε ο Lu την εσωτερική γνώση; Ο ίδιος αποδίδει την προέλευσή της στον Kuan Yin-hsi, για τον οποίον, σύμφωνα με την παράδοση, ο Lao-tse έγραψε το 'Tao Te Ching.' Στην πραγματικότητα, υπάρχουν στη μέθοδο πολλές σκέψεις παρμένες από την εσωτερική, καλυμμένη, μυστική διδασκαλία του Tao Te Ching. Αλλά ενώ ο Ταοϊσμός εκφυλίστηκε ολοένα και περισσότερο κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Χαν σε μία εξωτερικευμένη μαγεία, το κίνημα του Lu Yen απετέλεσε μία αναθεώρηση. Τα αλχημιστικά σημεία έγιναν σύμβολα ψυχολογικών διαδικασιών...

... Μία απροκατάληπτη ανάγνωση θα φανερώσει, ωστόσο, το γεγονός ότι αυτές οι δύο πηγές, ο Ταοϊσμός και ο Βουδισμός, δεν επαρκούν να καλύψουν όλο το φάσμα σκέψης: Ο Κομφουκιανισμός, που βασίζεται στο I Ching, επίσης εισάγεται. Τα οκτώ βασικά τριαγράμματα εισάγονται σε διάφορα σημεία του κειμένου σαν σύμβολα συγκεκριμένων εσωτερικών διαδικασιών... Για ό,τι μένει, καθώς ο Κομφουκιανισμός έχει μια ευρεία κοινή βάση με τον Ταοϊσμό, η ένωση αυτών των δύο σχολών σκέψης δεν επιφέρει απώλεια της συνάφειας.''

Στη συνέχεια, ο Wilhelm κάνει μια αναφορά σχετικά με τις ομοιότητες ανάμεσα στη διδασκαλία του 'Χρυσού Λουλουδιού' και στο Χριστιανισμό, καθώς και για τη σχέση ανάμεσα στις Ανατολικές θρησκείες με τον Ζωροαστρισμό των αρχαίων Περσών. Όπως ο ίδιος αναφέρει, μια αναδιάταξη των ιδεογραμμάτων που σημαίνουν 'Χρυσό Λουλούδι,' μπορεί να διαβαστεί ως 'Φως,' γεγονός που μας φέρνει εγγύτερα στις θρησκείες του φωτός της Ανατολής. Ας μην ξεχνάμε ότι και η λατρεία του Απόλλωνα, λόγου χάρη, μια λατρεία του φωτός ήταν.

Απόσπασμα από τη μετάφραση του T'AI I CHIN HUA TSUNG CHIH, του Wilhelm:

''1. ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, αυτό που υπάρχει εν εαυτώ ονομάζεται Tao. Δεν έχει ούτε όνομα ούτε σχήμα. Είναι η μία ουσία, το ένα αρχέγονο πνεύμα. Η ουσία και η ύπαρξη δεν μπορούν να ιδωθούν. Εμπεριέχονται στο φως του ουρανού. Το φως του ουρανού δεν μπορεί να ειδωθεί. Εμπεριέχεται στα δύο μάτια.

2. ΤΟ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΠΝΕΥΜΑ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, σε σχέση με τον ουρανό και τη γη, ο άνθρωπος είναι σαν μια εφήμερη λιλεβούλα. Αλλά σε σχέση με τη μεγάλη Οδό, ο ουρανός και η γη μοιάζουν σαν μια φούσκα και μια σκιά. Μόνο το πρωταρχικό πνεύμα και η αληθινή φύση ξεπερνούν το χώρο και το χρόνο.

3. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, Όταν το Φως αναγκάζεται να κινηθεί σε κύκλο, όλες οι ενέργειες του ουρανού και της γης, των ορατών και αοράτων, κρυσταλλώνονται.

8. ΜΙΑ ΜΑΓΙΚΗ ΦΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΚΡΙΝΟ ΤΑΞΙΔΙ
Τέσσερις λέξεις αποκρυσταλλώνουν το πνεύμα στο ενεργειακό διάστημα.
Τον έκτο μήνα το λευκό χιόνι φαίνεται ξαφνικά να πέφτει.
Με την τρίτη ματιά ο δίσκος του ηλίου στέλνει εκτυφλωτικές ακτίνες.
Στο νερό φυσάει ο άνεμος του Απαλού.
Περιπλανώμενος στον ουρανό, κάποιος τρώει την πνευματική ενέργεια της Ανταπόδοσης.
Και το ακόμα βαθύτερο μυστικό του μυστικού:
Η γη που δεν βρίσκεται πουθενά, αυτό είναι το πραγματικό σπίτι...''


Στη συνέχεια, ο Wilhelm παρουσιάζει μια περίληψη των εννοιών στις οποίες βασίζεται το 'Χρυσό Λουλούδι' (αλλιώς 'Άφθαρτο Σώμα'):

''Το Ταό, το αδιαίρετο, το Μέγα, γεννά τις δύο αντίθετες όψεις της πραγματικότητας, το σκοτάδι και το φως, το yin και το yang. Αυτές αρχικά θεωρούνται σαν δυνάμεις της φύσης ανεξάρτητες από τον άνθρωπο. Ύστερα, τα δύο αντίθετα φύλλα και άλλα ζεύγη αντιθέτων παράγονται. Από το yin παράγεται το K'un, η παθητική θηλυκή αρχή, ενώ από το yang παράγεται το Ch'ien, η ενεργητική αρσενική αρχή. Από το yin προέρχεται το ming, η ζωή, ενώ από το yang προέρχεται το hing, η ανθρώπινη φύση.

Κάθε άτομο εμπεριέχει μια βασική μονάδα, η οποία τη στιγμή της γέννησης χωρίζεται στη ζωή και στην ανθρώπινη φύση, ming and hing. Αυτές είναι οι υπερ- ανθρώπινες αρχές, οπότε μπορούν να συσχετιστούν με τον έρωτα και το λόγο.

Στην προσωπική σωματική εμπειρία του ατόμου, παρουσιάζεται άλλο ένα ζεύγος αντιθέτων, η ψυχή p'o (ή anima) και η ψυχή hun (ή animus). Καθόλη τη διάρκεια της ατομικής ζωής, αυτές οι δύο ψυχές βρίσκονται σε σύγκρουση, καθεμιά παλεύοντας για την κυριαρχία. Στο θάνατο αποχωρίζονται. Η anima βυθίζεται στη γη ως kuei, ένα φάντασμα. Ο animus ανέρχεται και γίνεται shen, ένα θεϊκό πνεύμα. Το shen μπορεί εν καιρώ να επιστρέψει στο Tao...''

Θα ήθελα να συνεχίσω αυτήν την αφήγηση με ένα απόσπασμα από το επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου του Wilhelm, το 'THE HUI MING CHING (THE BOOK OF CONSCIOUSNESS AND LIFE):

''6. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Κάθε ξεχωριστή σκέψη παίρνει μορφή και γίνεται ορατή με χρώμα και σχήμα.
Η συνολική πνευματική δύναμη ξεδιπλώνει τα χνάρια της και μεταμορφώνεται στην κενότητα.
Εξωτερικευόμενος κάποιος στην ύπαρξη και εσωτερικευόμενος στη μη ύπαρξη, ολοκληρώνει το θαυμάσιο Ταό.
Όλα τα ξεχωριστά σχήματα εμφανίζονται σαν σώματα, ενωμένα με την πραγματική πηγή.

7. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΟΙΤΑΖΕΙ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ
Οι μορφές που σχηματίστηκαν με το πύρινο πνεύμα είναι μόνο αδειανά χρώματα και μορφές.
Το φως της ανθρώπινης φύσης αντανακλάται στο αρχέγονο, το αληθινό.
Το αποτύπωμα της καρδιάς επιπλέει στο διάστημα, αναμαυρωμένη, το φεγγαρόφως λάμπει.
Η βάρκα της ζωής έφτασε στην ακτή. Λαμπρό φέγγει το φως του ήλιου.

8. Η ΚΕΝΗ ΑΠΕΡΑΝΤΟΣΥΝΗ
Χωρίς αρχή, χωρίς τέλος, χωρίς παρελθόν, χωρίς μέλλον.
Μια αύρα φωτός περιβάλλει τον κόσμο της τάξης.
Ξεχνάμε ο ένας τον άλλον, σιωπηροί και αγνοί, όλοι μαζί δυνατοί και άδειοι.
Η κενότητα εκπέμπεται από το φως της καρδιάς και του ουρανού.
Το νερό της θάλασσας είναι ατάραχο και αντικατοπτρίζει το φεγγάρι στην επιφάνειά του.
Τα σύννεφα χάνονται στο γαλάζιο διάστημα, τα βουνά αστραποβολούν καθάρια.
Η συνείδηση μεταστρέφεται σε διαλογισμό, ο δίσκος του φεγγαριού είναι μόνος.''

Κάποιος καταλαβαίνει πλέον ποιο είναι το μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού. Είναι η γαλήνη που κερδίζεται με την πραότητα, το διαλογισμό και την αρμονία του ανθρώπου με όλον τον κόσμο, κάτι που τόσο έχει λείψει από το σύγχρονο Δυτικό πολιτισμό. Γενικότερα από το σύγχρονο ανθρώπινο πολιτισμό, καθώς και οι Ανατολικοί ακολουθούν πλέον έναν Δυτικό τρόπο ζωής. Το Ταό είναι μια μέθοδος επανάκτησης αυτής της χαμένης ισορροπίας. Θα ήθελα ωστόσο να επισημαίνω και τους κινδύνους που κρύβει η σαγήνη του Χρυσού Λουλουδιού. Ας θυμηθούμε την Οδύσσεια και τους συντρόφους του Οδυσσέα στη χώρα των Λωτοφάγων. Γιατί, ο Λωτός είναι ίσως το καταλληλότερο υλικό αντίστοιχο του 'πνευματικού' Χρυσού Λουλουδιού. Όπως εκείνοι παρολίγο να χάσουν το πνεύμα τους από τη μαγεία της χώρας των Λωτοφάγων, έτσι κι εμείς δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε από την ονειρική και εξωπραγματική διάθεση που μπορεί να μας προκαλέσει το άρωμα του Χρυσού Λουλουδιού. Θα πρέπει αφενός να αφήσουμε όλες τις αισθήσεις και σκέψεις μας ελεύθερες για να απολαύσουν αυτό το άρωμα, αλλά, αφετέρου, να παραμείνουμε ξάγρυπνοι, με πλήρη συνείδηση, απέναντι στη σαγήνη του. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε την πλήρη ισορροπία, την ολότητα μέσα από την περιζήτητη ένωση του yin και του yang, της anima και του animus. Της εφάνταστης καρδιάς και της κριτικής σκέψης.  


====================================================
Σχετικά με τη λέξη 'Ταό' πιστεύεται ότι δεν υπάρχει ανάλογη στο δυτικό λεξιλόγιο. Όμως βρήκα την ελληνική αντίστοιχη λέξη: τέον ή τεόν. Σημαίνει απλά 'κάτι,' ή ακόμα και 'τίποτε,' όπως φαίνεται στην παρακάτω φράση: 'οὔτε γὰρ οὔ τέον ἔστι,' [2] η οποία σημαίνει περίπου 'γιατί ούτε το τίποτε δεν υπάρχει.' Βλέπουμε επομένως ότι η λέξη 'Ταό' έχει την αντίστοιχή της στο δυτικό πολιτισμό η οποία εκφράζει με συνέπεια το νόημά της.