9 Ιουν 2011

Το μυστικό του χρυσού λουλουδιού


Σχετικά με το μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού έχω αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα, όπως τα παρακάτω:


Αν και για να είμαι ειλικρινής δεν ήμουν σίγουρος περί τίνος επρόκειτο. Πάντως, για καλή μου τύχη βρήκα στο διαδίκτυο το ομώνυμο βιβλίο σε μετάφραση του Richard Wilhelm και σε μια δεύτερη έκδοση σε μετάφραση του Thomas Cleary. [1]

Πρόκειται για μία Ταοϊστική μέθοδο διαλογισμού, Kινεζικής προέλευσης που πρωτομεταφράστηκε από τον Wilhelm, προσωπικό φίλο του Jung, στη δεκαετία του 1920, στα Γερμανικά. Η μετάφραση στα Αγγλικά έγινε από τον Cary F. Baynes. Η μετάφραση από τον Cleary έγινε αρκετά αργότερα, το 1991. Στο βιβλίο του Wilhelm περιλαμβάνονται μια δική του επεξήγηση και ένα ένθετο του Jung σχετικά με τις διαφορές ανάμεσα στον Ανατολικό και Δυτικό τρόπο σκέψης, καθώς και σχετικά με το πώς η σύγχρονη ψυχολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στην κατανόηση των αντίστοιχων εννοιών. Το βιβλίο του Cleary πάντως, διαθέτει το πλεονέκτημα της καλύτερης ταξινόμησης των διαφόρων εννοιών της μεθόδου, καθώς ίσως και του γεγονότος ότι ο συγγραφέας του κατέληξε στο συγκεκριμένο τρόπο απόδοσης αυτοτελώς και μοναδικώς.

Ο ίδιος ο Wilhelm στον πρόλογο και σε 'Μια συζήτηση σχετικά με το κείμενο,' μας πληροφορεί για την προέλευση του βιβλίου:

''Το βιβλίο προέρχεται από έναν κύκλο εσωτερικότητας, από την Κίνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μεταδίδετο προφορικά, και στη συνέχεια γραπτά. Η πρώτη έντυπη έκδοση είναι από την περίοδο του Ch'ien-lung (18ος αι). Τελικά μια χιλιάδα αντίτυπα επανεκδόθηκαν στο Πεκίνο το 1920 και διανεμήθηκαν ανάμεσα σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων που, σύμφωνα με τον εκδότη, μπορούσαν να κατανοήσουν τα σχετικά ερωτήματα...

... Το βιβλίο δίνει την καλύτερη δυνατή προσέγγιση της θρησκείας του Χρυσού Ελιξιρίου της Ζωής. Τα ρητά αποδίδονται στον Lu Yen, του οποίου το άλλο όνομα ήταν Lu Tung-pin (σ.τ.μ. δείτε Lu Dongbin), ο Επισκέπτης της Σπηλιάς (the Guest of the Cavern). Έζησε στο τέλος του 8ου και στις αρχές του 9ου αι. Πού βρήκε ο Lu την εσωτερική γνώση; Ο ίδιος αποδίδει την προέλευσή της στον Kuan Yin-hsi, για τον οποίον, σύμφωνα με την παράδοση, ο Lao-tse έγραψε το 'Tao Te Ching.' Στην πραγματικότητα, υπάρχουν στη μέθοδο πολλές σκέψεις παρμένες από την εσωτερική, καλυμμένη, μυστική διδασκαλία του Tao Te Ching. Αλλά ενώ ο Ταοϊσμός εκφυλίστηκε ολοένα και περισσότερο κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Χαν σε μία εξωτερικευμένη μαγεία, το κίνημα του Lu Yen απετέλεσε μία αναθεώρηση. Τα αλχημιστικά σημεία έγιναν σύμβολα ψυχολογικών διαδικασιών...

... Μία απροκατάληπτη ανάγνωση θα φανερώσει, ωστόσο, το γεγονός ότι αυτές οι δύο πηγές, ο Ταοϊσμός και ο Βουδισμός, δεν επαρκούν να καλύψουν όλο το φάσμα σκέψης: Ο Κομφουκιανισμός, που βασίζεται στο I Ching, επίσης εισάγεται. Τα οκτώ βασικά τριαγράμματα εισάγονται σε διάφορα σημεία του κειμένου σαν σύμβολα συγκεκριμένων εσωτερικών διαδικασιών... Για ό,τι μένει, καθώς ο Κομφουκιανισμός έχει μια ευρεία κοινή βάση με τον Ταοϊσμό, η ένωση αυτών των δύο σχολών σκέψης δεν επιφέρει απώλεια της συνάφειας.''

Στη συνέχεια, ο Wilhelm κάνει μια αναφορά σχετικά με τις ομοιότητες ανάμεσα στη διδασκαλία του 'Χρυσού Λουλουδιού' και στο Χριστιανισμό, καθώς και για τη σχέση ανάμεσα στις Ανατολικές θρησκείες με τον Ζωροαστρισμό των αρχαίων Περσών. Όπως ο ίδιος αναφέρει, μια αναδιάταξη των ιδεογραμμάτων που σημαίνουν 'Χρυσό Λουλούδι,' μπορεί να διαβαστεί ως 'Φως,' γεγονός που μας φέρνει εγγύτερα στις θρησκείες του φωτός της Ανατολής. Ας μην ξεχνάμε ότι και η λατρεία του Απόλλωνα, λόγου χάρη, μια λατρεία του φωτός ήταν.

Απόσπασμα από τη μετάφραση του T'AI I CHIN HUA TSUNG CHIH, του Wilhelm:

''1. ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, αυτό που υπάρχει εν εαυτώ ονομάζεται Tao. Δεν έχει ούτε όνομα ούτε σχήμα. Είναι η μία ουσία, το ένα αρχέγονο πνεύμα. Η ουσία και η ύπαρξη δεν μπορούν να ιδωθούν. Εμπεριέχονται στο φως του ουρανού. Το φως του ουρανού δεν μπορεί να ειδωθεί. Εμπεριέχεται στα δύο μάτια.

2. ΤΟ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΠΝΕΥΜΑ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, σε σχέση με τον ουρανό και τη γη, ο άνθρωπος είναι σαν μια εφήμερη λιλεβούλα. Αλλά σε σχέση με τη μεγάλη Οδό, ο ουρανός και η γη μοιάζουν σαν μια φούσκα και μια σκιά. Μόνο το πρωταρχικό πνεύμα και η αληθινή φύση ξεπερνούν το χώρο και το χρόνο.

3. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
Ο Δάσκαλος Lu-tsu είπε, Όταν το Φως αναγκάζεται να κινηθεί σε κύκλο, όλες οι ενέργειες του ουρανού και της γης, των ορατών και αοράτων, κρυσταλλώνονται.

8. ΜΙΑ ΜΑΓΙΚΗ ΦΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΚΡΙΝΟ ΤΑΞΙΔΙ
Τέσσερις λέξεις αποκρυσταλλώνουν το πνεύμα στο ενεργειακό διάστημα.
Τον έκτο μήνα το λευκό χιόνι φαίνεται ξαφνικά να πέφτει.
Με την τρίτη ματιά ο δίσκος του ηλίου στέλνει εκτυφλωτικές ακτίνες.
Στο νερό φυσάει ο άνεμος του Απαλού.
Περιπλανώμενος στον ουρανό, κάποιος τρώει την πνευματική ενέργεια της Ανταπόδοσης.
Και το ακόμα βαθύτερο μυστικό του μυστικού:
Η γη που δεν βρίσκεται πουθενά, αυτό είναι το πραγματικό σπίτι...''


Στη συνέχεια, ο Wilhelm παρουσιάζει μια περίληψη των εννοιών στις οποίες βασίζεται το 'Χρυσό Λουλούδι' (αλλιώς 'Άφθαρτο Σώμα'):

''Το Ταό, το αδιαίρετο, το Μέγα, γεννά τις δύο αντίθετες όψεις της πραγματικότητας, το σκοτάδι και το φως, το yin και το yang. Αυτές αρχικά θεωρούνται σαν δυνάμεις της φύσης ανεξάρτητες από τον άνθρωπο. Ύστερα, τα δύο αντίθετα φύλλα και άλλα ζεύγη αντιθέτων παράγονται. Από το yin παράγεται το K'un, η παθητική θηλυκή αρχή, ενώ από το yang παράγεται το Ch'ien, η ενεργητική αρσενική αρχή. Από το yin προέρχεται το ming, η ζωή, ενώ από το yang προέρχεται το hing, η ανθρώπινη φύση.

Κάθε άτομο εμπεριέχει μια βασική μονάδα, η οποία τη στιγμή της γέννησης χωρίζεται στη ζωή και στην ανθρώπινη φύση, ming and hing. Αυτές είναι οι υπερ- ανθρώπινες αρχές, οπότε μπορούν να συσχετιστούν με τον έρωτα και το λόγο.

Στην προσωπική σωματική εμπειρία του ατόμου, παρουσιάζεται άλλο ένα ζεύγος αντιθέτων, η ψυχή p'o (ή anima) και η ψυχή hun (ή animus). Καθόλη τη διάρκεια της ατομικής ζωής, αυτές οι δύο ψυχές βρίσκονται σε σύγκρουση, καθεμιά παλεύοντας για την κυριαρχία. Στο θάνατο αποχωρίζονται. Η anima βυθίζεται στη γη ως kuei, ένα φάντασμα. Ο animus ανέρχεται και γίνεται shen, ένα θεϊκό πνεύμα. Το shen μπορεί εν καιρώ να επιστρέψει στο Tao...''

Θα ήθελα να συνεχίσω αυτήν την αφήγηση με ένα απόσπασμα από το επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου του Wilhelm, το 'THE HUI MING CHING (THE BOOK OF CONSCIOUSNESS AND LIFE):

''6. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Κάθε ξεχωριστή σκέψη παίρνει μορφή και γίνεται ορατή με χρώμα και σχήμα.
Η συνολική πνευματική δύναμη ξεδιπλώνει τα χνάρια της και μεταμορφώνεται στην κενότητα.
Εξωτερικευόμενος κάποιος στην ύπαρξη και εσωτερικευόμενος στη μη ύπαρξη, ολοκληρώνει το θαυμάσιο Ταό.
Όλα τα ξεχωριστά σχήματα εμφανίζονται σαν σώματα, ενωμένα με την πραγματική πηγή.

7. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΚΟΙΤΑΖΕΙ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ
Οι μορφές που σχηματίστηκαν με το πύρινο πνεύμα είναι μόνο αδειανά χρώματα και μορφές.
Το φως της ανθρώπινης φύσης αντανακλάται στο αρχέγονο, το αληθινό.
Το αποτύπωμα της καρδιάς επιπλέει στο διάστημα, αναμαυρωμένη, το φεγγαρόφως λάμπει.
Η βάρκα της ζωής έφτασε στην ακτή. Λαμπρό φέγγει το φως του ήλιου.

8. Η ΚΕΝΗ ΑΠΕΡΑΝΤΟΣΥΝΗ
Χωρίς αρχή, χωρίς τέλος, χωρίς παρελθόν, χωρίς μέλλον.
Μια αύρα φωτός περιβάλλει τον κόσμο της τάξης.
Ξεχνάμε ο ένας τον άλλον, σιωπηροί και αγνοί, όλοι μαζί δυνατοί και άδειοι.
Η κενότητα εκπέμπεται από το φως της καρδιάς και του ουρανού.
Το νερό της θάλασσας είναι ατάραχο και αντικατοπτρίζει το φεγγάρι στην επιφάνειά του.
Τα σύννεφα χάνονται στο γαλάζιο διάστημα, τα βουνά αστραποβολούν καθάρια.
Η συνείδηση μεταστρέφεται σε διαλογισμό, ο δίσκος του φεγγαριού είναι μόνος.''

Κάποιος καταλαβαίνει πλέον ποιο είναι το μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού. Είναι η γαλήνη που κερδίζεται με την πραότητα, το διαλογισμό και την αρμονία του ανθρώπου με όλον τον κόσμο, κάτι που τόσο έχει λείψει από το σύγχρονο Δυτικό πολιτισμό. Γενικότερα από το σύγχρονο ανθρώπινο πολιτισμό, καθώς και οι Ανατολικοί ακολουθούν πλέον έναν Δυτικό τρόπο ζωής. Το Ταό είναι μια μέθοδος επανάκτησης αυτής της χαμένης ισορροπίας. Θα ήθελα ωστόσο να επισημαίνω και τους κινδύνους που κρύβει η σαγήνη του Χρυσού Λουλουδιού. Ας θυμηθούμε την Οδύσσεια και τους συντρόφους του Οδυσσέα στη χώρα των Λωτοφάγων. Γιατί, ο Λωτός είναι ίσως το καταλληλότερο υλικό αντίστοιχο του 'πνευματικού' Χρυσού Λουλουδιού. Όπως εκείνοι παρολίγο να χάσουν το πνεύμα τους από τη μαγεία της χώρας των Λωτοφάγων, έτσι κι εμείς δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε από την ονειρική και εξωπραγματική διάθεση που μπορεί να μας προκαλέσει το άρωμα του Χρυσού Λουλουδιού. Θα πρέπει αφενός να αφήσουμε όλες τις αισθήσεις και σκέψεις μας ελεύθερες για να απολαύσουν αυτό το άρωμα, αλλά, αφετέρου, να παραμείνουμε ξάγρυπνοι, με πλήρη συνείδηση, απέναντι στη σαγήνη του. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε την πλήρη ισορροπία, την ολότητα μέσα από την περιζήτητη ένωση του yin και του yang, της anima και του animus. Της εφάνταστης καρδιάς και της κριτικής σκέψης.  


====================================================
Σχετικά με τη λέξη 'Ταό' πιστεύεται ότι δεν υπάρχει ανάλογη στο δυτικό λεξιλόγιο. Όμως βρήκα την ελληνική αντίστοιχη λέξη: τέον ή τεόν. Σημαίνει απλά 'κάτι,' ή ακόμα και 'τίποτε,' όπως φαίνεται στην παρακάτω φράση: 'οὔτε γὰρ οὔ τέον ἔστι,' [2] η οποία σημαίνει περίπου 'γιατί ούτε το τίποτε δεν υπάρχει.' Βλέπουμε επομένως ότι η λέξη 'Ταό' έχει την αντίστοιχή της στο δυτικό πολιτισμό η οποία εκφράζει με συνέπεια το νόημά της.