Η έννοια του κενού
Ο χώρος μοιάζει μ' ένα άδειο σπίτι. Προσδιορίζεται από τους τοίχους του σπιτιού και γεμίζει από τα διάφορα αντικείμενα. Ο χώρος δηλαδή δε θα μπορούσε να έχει νόημα χωρίς τα περιθώρια που τον καθορίζουν, τα πράγματα που τον κατοικούν. Αλλά και από την άλλη μεριά τα πράγματα δε θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς τον άδειο χώρο που τα φιλοξενεί. Ο χώρος αποτελεί για τα αντικείμενα το υπόβαθρο μέσω του οποίου τα αντικείμενα προσδιορίζονται ή και υποστηρίζονται, έστω κι αν μοιάζουνε να στέκουν στο κενό.
Η καρέκλα
Ακόμη και το κενό είναι ένα αντικείμενο. Είναι μια έννοια με τη δική της σημασία και ισχύ, η οποία μπορεί να αναπαρασταθεί με διάφορα από τα καθημερινά μας σύμβολα. Η καρέκλα για παράδειγμα αποτελούσε πάντοτε ένα σύμβολο του άδειου χώρου, μιας κενής θέσης . Ανά πάσα στιγμή αυτός που κάθεται στην καρέκλα μπορεί να φύγει, αφήνοντας πίσω το κενό. Η αδειανή πολυθρόνα στο σπίτι μας πάντα θυμίζει την απουσία προσώπων που κάποτε κάθονταν εκεί, αλλά που τώρα απουσιάζουν. Όταν φεύγουμε, το κενό είναι αυτό που παραμένει. Όταν επιστρέφουμε, το κενό είναι το ύστατό μας κατόρθωμα. Η απουσία μας πάντοτε είναι σημαντικότερη από την ύπαρξή μας.
Η τρομπέτα
Θα τολμούσα να πω πως τα μουσικά όργανα εμπεριέχουν από την κατασκευή τους την αρμονία. Η μουσική τότε ξεδιπλώνεται στα χέρια του καλού οργανοπαίχτη. Το μουσικό όργανο είναι ένα εργαλείο χάρη στο οποίο ο μουσικός ανακαλύπτει νέες μελωδίες. Τα κορμιά μας κι αυτά μοιάζουν με μουσικά όργανα. Αναπνέουνε και δονούνται, πάλλουν τις ψυχές τους. Και όπως κάποτε τα μουσικά όργανα αχρηστεύονται, έτσι και τα κορμιά μας κάποτε αδειάζουν, μένοντας δίχως την παραμικρή κίνηση.
Το γυναικείο κορμί
Ένα άγαλμα δε χρειάζεται να έχει άκρα. Δεν χρειάζεται να έχει ούτε κεφάλι. Το άγαλμα υπάρχει για να εκφράζει τα υπονοούμενά του, ακριβώς όπως και ένα ημίγυμνο γυναικείο κορμί. Όπως το κενό χρειάζεται τα όρια που το καθορίζουν, έτσι και η ηδονή χρειάζεται το θύλακα που τη φιλοξενεί. Μέσα στα κορμιά μας υπάρχει μια μικρή κάψουλα γεμάτη μ' ηδονή και πάντοτε έτοιμη να σπάσει. Με αυτήν την έννοια κανένα σώμα δεν είναι απολύτως αντρικό. Μέσα μας υπάρχει μια γυναίκα που συχνά δραπετεύει και τότε την κυνηγάμε μέσα στον κόσμο, σε όλες τις προσομοιώσεις της. Ο έρωτας ζει μέσα σ' ένα καβούκι που κατέχει ένα ερμαφρόδιτο σαλιγκάρι.
Ο απειλητικός καιρός
Το κενό έτσι, είναι συνάμα το άδειο και το πλήρες, ο χώρος υποδοχής και το πεδίο στήριξης. Είναι η γεμάτη τρύπες ύλη, έτοιμη να ξανασυνθέσει μια νέα δημιουργία. Κάποτε, όταν η ζωή μας τελειώνει, θα χρειαστεί να παραδώσουμε όλα τ' αγαπημένα μας αντικείμενα, πίσω στο κενό απ' όπου προέρχονται. Σαν μια μέρα καλοκαιρίας, δίπλα στο πέλαγος, που από το βάθος του ορίζοντα προμηνύεται μια καταιγίδα που ολοένα πλησιάζει. Που κάποτε μας βρίσκει με το φοβερό ήχο της απέραντης σιωπής.
Πίνακας: Ρενέ Μαγκρίτ, Ο απειλητικός καιρός, 1928.