[Διακήρυξη βασισμένη σε κείμενο του Desnos και η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό La révolution Surréaliste, το Δεκέμβριο του 1925]
Κύριοι,
Οι νόμοι είναι το έθιμο που σας παραχωρεί το δικαίωμα να μετράτε το πνεύμα. Αυτή η υπέρτατη δικαιοδοσία, επίφοβη, είναι εν γνώσει σας που ασκείτε. Ας γελάσουμε. Η ευπιστία των πολιτισμένων λαών, των γνωστικών, των ειδικών της ψυχιατρικής που δεν ξέρουν παρά τα τεχνητά φώτα. Η πρόοδος του επαγγέλματός σας είναι προδικασμένη. Δεν σκοπεύουμε να συζητήσουμε εδώ την αξία της επιστήμης σας ούτε την αμφίβολη ύπαρξη των ψυχικών ασθενειών. Αλλά για εκείνες τις υποτιθέμενες παθογένειες που εγείρουν τη σύγχυση της ύλης και του πνεύματος, για εκείνες τις ταξινομήσεις από τις οποίες οι πιο ασαφείς είναι και οι μόνες εύχρηστες, κομπίνα των ευγενών προσπαθειών να προσεγγίσουν τον κόσμο του εγκεφάλου όπου ζουν οι αιχμάλωτοί σας. Για πόσους από εσάς, για παράδειγμα, το όνειρο ενός παραληρήματος, οι εικόνες που αποτελούν τη λεία του, δεν είναι παρά μια σαλάτα λέξεων;
Δεν εκπλησσόμαστε που σας βρίσκουμε υπόλογους για ένα αμάρτημα το οποίο δεν ήταν μοιραίο. Αλλά διαμαρτυρόμαστε ενάντια στην υποχρέωση που αποδίδεται στους ανθρώπους, γεννημένους ή όχι, να ακυρώνουν με το μόνιμο εγκλεισμό τους τις έρευνές τους στο χώρο του πνεύματος.
Και τι φυλάκιση! Γνωρίζουμε- αν και όχι αρκετά- ότι τα άσυλα τα οποία πολύ απέχουν από το να είναι τέτοια, είναι απεχθείς φυλακές, όπου οι εγκλεισμένοι παρέχουν έργο δωρεάν και βολικό, όπου η κακοποίηση αποτελεί τον κανόνα, ο οποίος εφαρμόζεται από εσάς. Τα ψυχιατρικά άσυλα, υπό το πέπλο της επιστήμης και της δικαιοσύνης, μπορούν να συγκριθούν με τους στρατώνες, τις φυλακές, τους τόπους εξορίας.
Δεν θα θέσουμε εδώ το ερώτημα του αυθαίρετου εγκλεισμού, για να αποφύγουμε τις εύκολες εκ μέρους σας δικαιολογίες. Διαβεβαιώνουμε ότι ένας μεγάλος αριθμός των τροφίμων σας τελείως τρελών σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό, είναι, κι εκείνοι, αυθαίρετα εγκλεισμένοι. Δεν δεχόμαστε την παρεμπόδιση της ελεύθερης εξέλιξης ενός παραληρήματος, εξίσου θεμιτού, εξίσου λογικού όσο κάθε άλλη διαδικασία ανθρώπινης σκέψης ή πράξης. Η καταπίεση των αντικοινωνικών πράξεων είναι τόσο απατηλή όσο και απαράδεκτη από μόνη της. Όλες οι ατομικές πράξεις είναι αντικοινωνικές. Οι τρελοί είναι τα κατ’ εξοχήν μεμονωμένα θύματα της κοινωνικής δικτατορίας. Στο όνομα αυτής της ατομικότητας που είναι ιδιότητα του ατόμου, απαιτούμε την απελευθέρωση των καταδίκων της κοινής αντίληψης, καθώς σε καμία περίπτωση ο νόμος δεν μπορεί να φυλακίσει όλους τους ανθρώπους που σκέφτονται και δρουν.
Χωρίς να εξετάζουμε τον κυριολεκτικά ιδιοφυή χαρακτήρα των εκδηλώσεων κάποιων τρελών, στο βαθμό που είμαστε ικανοί να τον εκτιμούμε, υποστηρίζουμε την απόλυτη ισχύ της αντίληψής τους για την πραγματικότητα, και όλων των επακόλουθων πράξεων.
Μπορείτε να το θυμηθείτε αυτό αύριο το πρωί την ώρα του επισκεπτηρίου, όταν προσπαθείτε χωρίς λεξικό να συνομιλήσετε με αυτούς τους ανθρώπους πάνω στους οποίους, παραδεχθείτε το, δεν έχετε κανένα επιχείρημα παρά μόνο τη βία.
Απόσπασμα από το βιβλίο History of the Surrealist Movement