Ο χρυσός σκαραβαίος

Στο προηγούμενο post, το ερώτημα το οποίο πλανήθηκε ήταν τι είναι τα όνειρα και τι αντιπροσωπεύουν οι συμβολικές μορφές με τις οποίες μας αποκαλύπτονται. Θα έλεγε κάποιος ότι τα όνειρα είναι ένα είδος μορφώματος, δηλαδή καταστάσεις δυνητικές, αυθόρμητες και αυτούσιες, οι οποίες αποκτούν συγκεκριμένη μορφή και σημασία κατά την αλληλεπίδρασή τους με τον ανθρώπινο ψυχισμό και την ανθρώπινη συνείδηση. Σαν ένα είδος αρχέγονου πηλού που ο καθένας μπορεί να πλάσει κατά ανάγκη και κατά βούληση. Ίσως βέβαια τα όνειρα να είναι κάτι περισσότερο από 'ανόητα σύννεφα' στη σφαίρα του φανταστικού, στη χώρα του δυνητικού, να έχουνε μιαν αντικειμενική υπόσταση και να εμπεριέχουν μία καθεαυτή αλήθεια. Σε αυτήν την τελευταία περίπτωση, τα όνειρα θα μπορούσαν να είναι προάγγελοι των μελλοντικών μας συμβάντων και ταυτόχρονα να αποτελούν τα ενστικτώδη ερεθίσματα και αφηρημένα βιώματα μέσω των οποίων ο άνθρωπος, χωρίς καλά να το γνωρίζει, καθοδηγείται στην πορεία της εξέλιξής του. Τότε το όνειρο εκτός από μια εμπειρία που έχει ο άνθρωπος κατά την επαφή του με μίαν άγνωστη ψυχική δύναμη, αποκτά και μια θεραπευτική αξία, καθώς εκείνο μας υποδεικνύει όχι μόνο τη βαθύτερη φύση των αναγκών μας και δομή των σκέψεών μας, αλλά μπορεί να προκαλεί πραγματικά γεγονότα τα οποία μεθοδεύουν τη λύτρωσή μας σ' ένα επίπεδο πραγματικότητας.

Ο Jung μελέτησε τη φύση των ονείρων όσο ίσως κανείς άλλος αν συνυπολογίσουμε τον επιστημονικό χαρακτήρα που τους προσέδωσε και το γεγονός ότι τα ενέταξε σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο αντίληψης, με το όνομα συγχρονικότητα. Η συγχρονικότητα, ήταν για το Jung η μεγάλη ενοποιός αρχή και ειδοποιός διαφορά, κάτω από την οποία συστεγάζονται τόσο τα φυσικά όσο και τα ψυχικά φαινόμενα, και σύμφωνα με την οποία τα ονειρικά σύμβολα απεικονίζουν τις μορφές των αρχετύπων, των θεμελιωδών και διαχρονικών συστατικών του σύμπαντος. Παρακάτω παραθέτω, σε δική μου μετάφραση, ένα απόσπασμα από το βιβλίο του "Συγχρονικότητα, μία μη αιτιακή συνδετική αρχή", όπου αναφέρεται στο παράδειγμα του σκαραβαίου, θα έλεγα το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα περίπτωσης συγχρονικότητας. Το σημαντικό πάντως είναι κάποιος να αναρωτηθεί όχι απλά για τον όποιο θεραπευτικό χαρακτήρα μιας τυχαίας σύμπτωσης, αλλά για το κατά πόσο μια σύμπτωση, που τελικά δεν ήτανε τόσο τυχαία, μπορεί να παραχτεί από την ταύτιση της ψυχικής κατάστασης ή συνείδησης του ανθρώπου με ένα αντικειμενικό φυσικό γεγονός. Αυτή είναι άλλωστε και η ενοποιητική ιδέα της συγχρονικότητας.

"...Το παράδειγμά μου αφορά μια νεαρή γυναίκα η οποία, παρόλες τις προσπάθειες που έγιναν και από τις δύο πλευρές, αποδείχτηκε ψυχολογικά απροσέγγιστη. Η δυσκολία έγκειτο στο γεγονός ότι ήξερε πάντα καλύτερα για τα πάντα. Η άριστη μόρφωση την είχε εφοδιάσει με ένα όπλο ιδανικά κατάλληλο γι αυτόν το σκοπό, συγκεκριμένα ένας υψηλά ραφιναρισμένος Καρτεσιανός ρασιοναλισμός με μία αψεγάδιαστη ‘γεωμετρική’ ιδέα για την πραγματικότητα. Ύστερα από αρκετές άκαρπες προσπάθειες να αμβλύνω τον ορθολογισμό της με κάποια πιο ανθρώπινη κατανόηση, έπρεπε να περιορίσω τον εαυτό μου στην ελπίδα ότι κάτι απρόσμενο και παράλογο θα συνέβαινε, κάτι το οποίο θα απελευθέρωνε την πνευματώδη ετοιμολογία στην οποία είχε κλείσει τον εαυτό της. Λοιπόν, καθόμουν απέναντί της κάποια μέρα, με την πλάτη μου στο παράθυρο, ακούγοντας τον καταιγισμό της ρητορικής της. Είχε ένα εντυπωσιακό όνειρο την προηγούμενη νύχτα, στο οποίο κάποιος της είχε δώσει ένα χρυσό σκαραβαίο- ένα ακριβό κόσμημα. Καθώς ακόμη μου διηγιόταν το όνειρό της, άκουσα κάτι πίσω μου να χτυπάει απαλά το τζάμι. Γύρισα και είδα ότι ήταν ένα αρκετά μεγάλο έντομο το οποίο χτυπούσε πάνω στο παράθυρο προσπαθώντας φανερά να μπει μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο. Μου φάνηκε πολύ παράξενο. Άνοιξα αμέσως το παράθυρο και έπιασα το έντομο στον αέρα καθώς μπήκε μέσα. Επρόκειτο για ένα σκαθάρι, του είδους Cetonia aurata, του οποίου το χρυσοπράσινο χρώμα μοιάζει πολύ με αυτό ενός σκαραβαίου. Έδωσα το σκαθάρι στην ασθενή μου λέγοντας, ‘ορίστε ο σκαραβαίος σας’. Αυτή η εμπειρία άνοιξε το πέρασμα στο ρασιοναλισμό της και έσπασε τον πάγο της διανοητικής της αντίστασης. Η θεραπεία τότε μπορούσε να συνεχιστεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα..."

Απόσπασμα από το βιβλίο 'Συγχρονικότητα, μία μη αιτιακή συνδετική αρχή, του C.C. Jung

Παραπομπές: Synchronicity: An Acausal Connecting Principle (Amazon.com).