Περί Γιγάντων και Νάνων

Robert Wadlow compared to his father, Harold Franklin Wadlow

Από κάποιους έχω ακούσει ότι την εποχή των δεινοσαύρων υπήρχαν γιγάντιοι άνθρωποι. Γι' αυτό λέω πως η ηλιθιότητα είναι (και θα παραμείνει δυστυχώς) το αφθονότερο στοιχείο στο σύμπαν. Οι δεινόσαυροι έζησαν πριν από 80.000.000 χρόνια. Τότε όχι μόνον άνθρωποι δεν υπήρχαν, αλλά μόλις που είχαν εμφανιστεί τα πρώτα (ερπετοειδή ακόμη) θηλαστικά. Επομένως τίθεται πρώτα απ' όλα ένα ζήτημα χρονικής κλίμακας. Δεύτερον τίθεται ένα ζήτημα αιτιακής αλυσίδας των γεγονότων. Γιατί παρότι δεν πιστεύω πως η εξέλιξη ήταν μια τελείως τυχαία διαδικασία, εντούτοις δεν μπορεί να υπήρξαν άνθρωποι πριν από τις σαύρες.

Ωστόσο, υπήρξε, όχι πολύ παλιά, μία περίοδος γιγαντισμού. Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για αυτήν την εποχή στο γήινο παρελθόν, πρώτα απ' όλα αναζήτησα τα μαμούθ.

Mastodon

Το παραπάνω δείγμα χρονολογείται από την πρώιμη πλειόκαινη περίοδο έως τη μέση πλειστόκαινη περίοδο (5.000.000 - 125.000 χρόνια πριν.) Προφανώς η χρονολογική απόκλιση είναι τεράστια. Αξίζει πάντως να αναφέρουμε τα εξής: Η πλειστόκαινη περίοδος έληξε μόλις το 11700 προ παρόντος, όπου και εγκαινιάστηκε η λεγόμενη ολόκαινη περίοδος. Κατά τη διάρκεια της πλειστόκαινης (1.800.000- 11.700 χρόνια πριν) αναπτύχθηκε το επαναλαμβανόμενο φαινόμενο των παγετώνων. Χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου ήταν η παγοκάλυψη σε βόρεια κλίματα π.χ. μέχρι και τον 30 ίσως παράλληλο και από την άλλη μεριά οι έρημοι και σαβάνες ήταν μεγαλύτερες από σήμερα. Ωστόσο, στα όρια των παγετώνων σχηματίστηκαν μεγάλες λίμνες, καθώς και τα ποτάμια της περιόδου ήταν μεγαλύτερα. Και παρότι οι βροχές εκείνης της περιόδου θα ήταν λιγότερες (λόγω του εγκλωβισμού των υδρατμών από τους παγετώνες), στις περιοχές των λιμνών, στις παραποτάμιες περιοχές, καθώς και στις εκτεταμένες σαβάνες, η βλάστηση εκεί θα ήταν οργιαστική, για να συντηρεί άλλωστε τα γιγάντια ζώα της εποχής.

Τι συμβαίνει όμως με τον ('σύγχρονο') άνθρωπο την ίδια περίοδο; Το γένος Homo εξελίχθηκε πριν από περίπου 2,5 εκατομμύρια χρόνια (κατά την πλειστόκαινη) από τον Homo Habilis, το πρώτο διακριτό είδος μεταξύ των Hominids (που ανήκουν και οι πίθηκοι).

Homo Habilis

Στα μέσα της πλειστόκαινης περιόδου, σε μια μεσοπαγετώδη περίοδο, πριν από περίπου 250.000 χρόνια ο Homo Sapiens (εμείς) διαδέχθηκε τον Homo Erectus (ή τον Homo Ergaster)

Homo Erectus

Τα μαμούθ, καθώς και τα άλλα μεγάλα θηλαστικά και ζώα της εποχής εξαφανίστηκαν μόλις πριν από 10000 χρόνια, αν και μικροί πληθυσμοί επέζησαν στην Αλάσκα μέχρι το 3,750 π.Χ. Να λάβουμε υπόψιν επίσης ότι όχι μόνον ο σύγχρονος άνθρωπος έζησε για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια παρέα με τέτοια γιγάντια πλάσματα, αλλά και με άλλα είδη του γένους Homo, τα οποία εξαφανίστηκαν.

Αξίζει να αναφέρουμε εδώ πως και η ορθόδοξη ανθρωπολογία δεν είναι αλάνθαστη. Θέλω να πω μ' αυτό ότι οι αναπαραστάσεις των πρώτων ανθρώπων ίσως να απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Η δική μου άποψη σχετικά με τους πρώτους ανθρώπους είναι ότι δεν ήταν ούτε μαύροι, ούτε τριχωτοί, ούτε βλαμμένοι. Ήταν άνθρωποι άρτιοι και ολοκληρωμένοι. Δεν είχε όμως έρθει ακόμη ο καιρός να φτάσουν στο επίπεδο που βρίσκονται τώρα. Πάντως θα πρέπει μια και καλή να αρθεί η πλάνη πως καταγόμαστε από τους πιθήκους: Τα πιθηκοειδή και τα ανθρωποειδή υπήρξαν εξαρχής δύο διακριτές κατηγορίες (ευθύς μόλις διαχωρίστηκαν από τον κοινό τους πρόγονο, τον λεγόμενο Αυστραλοπίθηκο).

Σε ό,τι τώρα αφορά τα ευρήματα απολιθωμάτων, αυτά είναι συνήθως σπάνια, αν και σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις καλοδιατηρημένα και βρίσκονται ολόκληροι σκελετοί. Στις περισσότερες περιπτώσεις πάντως, η ανασύνθεση είναι μια επίπονη εργασία αφαίρεσης, υποθέσεων και ταξινόμησης. Το 1982 ο Δρ. Lyall Watson είπε: "Τα απολιθώματα που διακοσμούν το οικογενειακό μας δέντρο είναι τόσο σπάνια που υπάρχουν ακόμα περισσότεροι επιστήμονες από απολιθώματα. Το αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι όλες οι φυσικές αποδείξεις που έχουμε για την ανθρώπινη εξέλιξη μπορούν να χωρέσουν, αφήνοντας κι ελεύθερο χώρο, σε ένα μόνο φέρετρο."

Υπάρχουν όμως και οι παραδόσεις των αρχαίων λαών που μιλάνε για γίγαντες Ένα παράδειγμα είναι η δικές μας παραδόσεις για τις γιγαντομαχίες. Μια άλλη αναφορά υπάρχει στη βίβλο: "Υπήρχαν γίγαντες στη γη εκείνο τον καιρό. Και επίσης αργότερα οι γιοί του Θεού ήρθαν σε συνουσία με τις κόρες των ανθρώπων, κι έκαναν παιδιά, που έγιναν ισχυροί άνθρωποι, το ίδιο ισχυροί με τους παλιότερους, άντρες φημισμένοι". Πηγή Δεν γνωρίζω βέβαια κατά πόσον οι αρχαίες παραδόσεις βασίζονται σε ξεχασμένες μνήμες πραγματικών γεγονότων ή σε ένα είδος "μυθολογίας του ανθρώπινου συλλογικού ασυνείδητου."

Ωστόσο έχουν βρεθεί πολλοί "γιγάντιοι" σκελετοί. Βρήκα στο internet αξιόλογες αναφορές, αν και πολλές από αυτές είναι υπερβολικές. Μια τέτοια υπερβολική αναφορά είναι η παρακάτω:

Nefelim Giant

Πώς ξέρουμε ότι αυτό το κόκαλο είναι από ανθρώπινο μηρό; Προφανώς δεν υπάρχουν επαρκείς αναφορές για να το πιστοποιήσουμε ή να το απορρίψουμε. Βρήκα πάντως κι άλλες αναφορές. Κάποιες από αυτές μιλάνε για 6 δάκτυλα, για ένα κερατάκι στο μέτωπο και για διπλή σειρά από δόντια. Στις περισσότερες πάντως περιπτώσεις τα ευρήματα είναι από την Αμερική και οι ανασύνθεση των ευρημάτων οδηγεί σε ένα είδος ανθρώπων όχι 10 και 20 μέτρα, αλλά σε ένα "λογικό" ύψος 2.00- 2.70 μέτρων. Οι αναφορές αυτές αλληλοκαλύπτονται από τους μύθους των ινδιάνικων πληθυσμών. Θεωρώ αυτές τις αναφορές καθώς και τα ευρήματα ιδιαίτερα σημαντικά ώστε να μην αγνοηθούν. Παρακάτω μεταφράζω μερικές από αυτές και δίνω τέλος το σύνδεσμο.

- Στο βιβλίο του, The Natural and Aboriginal History of Tennessee, ο συγγραφέας John Haywood περιγράφει "πολύ μεγάλα" κόκαλα σε πέτρινους τάφους στη κομητεία Williamson, του Tennessee, το 1821. Στην ίδια περιοχή, μια "αρχαία τοιχοποιία" περιελάμβανε σκελετούς γιγαντιαίου αναστήματος που έφταναν κατά μέσο όρο τουλάχιστον τα 7 πόδια (2 μέτρα).
- Γιγαντιαίοι σκελετοί βρέθηκαν στα μέσα του 1800 κοντά στο Rutland και Rodman, Νέα Υόρκη. Ο J.N. DeHart, M.D βρήκε σπονδυλωτά μέρη " μεγαλύτερα από αυτά του παρόντος τύπου" σε αναχώματα του Ουισκόνσιν το 1876. Ο W.H.R. Lykins βρήκε κόκαλα κρανίων "μεγάλα στο μέγεθος και στο πάχος" σε αναχώματα της περιοχής του Κάνσας το 1877.
- Ο George W.Hill, M.D., ανέσκαψε έναν σκελετό "ασυνήθιστου μεγάθους" σε ένα ανάχωμα της κομητείας Ashland , του Οχάιο. Το 1879, ένας σκελετός 9 πόδια και 8 ίντσες (περίπου 3 μέτρα) ανασκάφθηκε από ένα ανάχωμα κοντά στο Brewersville, της Ιντιανάπολης.
- Ένας σκελετός 6 πόδια και 6 ίντσες (2 μέτρα) βρέθηκε σε ένα ανάχωμα της Γιούτα. Το ύψος αυτό ήταν τουλάχιστον ένα πόδι (30 εκατοστά) πιο ψηλό από το μέσο ύψος των ινδιάνων στην περιοχή, και οι ντόπιοι- οι λίγοι που υπήρχαν εκεί δεν ήταν οικοδόμοι αναχωμάτων.
- "Ένας σκελετός που αναφέρεται να είναι τεραστίων διαστάσεων" βρέθηκε σε ένα πήλινο φέρετρο, με μια πλάκα ψαμμίτη που περιείχε ιερογλυφικά, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών αναχωμάτων από τον Δρ Everhart κοντά στo Zanesville, του Οχάιο.
- Δέκα σκελετοί "και από τα δύο φύλα και γιγαντιαίου αναστήματος" ανασύρθηκαν από ανάχωμα στο Warren, της Μινεσότα, το 1883.
- Ένας σκελετός 7 πόδια και 6 ίντσες σε ύψος (2.30 μέτρα) βρέθηκε σε μια ογκώδη κατασκευή από πέτρες που παρομοιάστηκε με αίθουσα ναού μέσα σε ένα ανάχωμα στην κομητεία Kanawha, της δυτικής Βιρτζίνια, το 1884.
- Ένα μεγάλο ανάχωμα κοντά στο Gasterville, Πενσυλβανία, περιείχε έναν υπόγειο θάλαμο στον οποίο βρέθηκε ένας σκελετός με ύψος 7 πόδια, 2 ίντσες (2.20 μέτρα). Επιγραφές ήταν χαραγμένες στο θάλαμο.
- Το 1885, ανθρακωρύχοι ανακάλυψαν τα μουμιοποιημένα υπολείμματα γυναίκας που είχε ύψος 6 πόδια και 8 ίντσες (2 μέτρα) και η οποία κρατούσε ένα νήπιο. Οι μούμιες βρέθηκαν σε μια σπηλιά πίσω από έναν πέτρινο τοίχο στην κοιλάδα Yosemite.
- Στη Μινεσότα, το 1888, ανακαλύφτηκαν τα υπολείμματα επτά σκελετών 7 έως 8 πόδια ψηλοί (2-2,5 μέτρα).
- Ένα ανάχωμα κοντά στο Toledo, του Οχάιο, περιείχε 20 σκελετούς, καθισμένους και στραμμένους ανατολικά με σαγόνια και δόντια "δύο φορές μεγαλύτερα από αυτά των σύγχρονων ανθρώπων, "και δίπλα στον καθένα υπήρχε ένα μεγάλο κύπελλο με "περίεργα ιερογλυφικά σύμβολα."
- Το 1911, αρκετές μούμιες με κόκκινα μαλλιά και ύψος από 6,5 μέχρι 8 πόδια (2-2,5 μέτρα) ανακαλύφθηκαν σε μια σπηλιά στο Lovelock, της Νεβάδα.
- Το Φεβρουάριο και τον Ιούνιο του 1931, μεγάλοι σκελετοί βρέθηκαν στη λίμνη Humboldt κοντά στο Lovelock, Νεβάδα. Ο πρώτος είχε ύψος 8 1/2 πόδια (2.60 μέτρα) και φαινόταν τυλιγμένος με ένα ύφασμα παρόμοιο με τα Αιγυπτιακά. Ο δεύτερος σκελετός ήταν σχεδόν 10 πόδια (3 μέτρα)...

Πηγή

Εκτός βέβαια από τα λογικά περιστατικά υπάρχουν και τα "ύποπτα". Ένα τέτοιο είναι και η παρακάτω φωτογραφία.

Giant Skeleton

Η παραπάνω φωτογραφία τραβήχτηκε στις 16 Σεπτεμβρίου του 2000 έξω από το Hyde Park, Νέα Υόρκη, από το τμήμα παλαιοντολογίας του πανεπιστημίου του Cornell. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για τα οστά ενός μαστόδοντου, προγόνου του ελέφαντα, (κάτι σαν μαμούθ)που έζησε πριν 10000-14000 χρόνια. Στη κάτω δεξιά μεριά της φωτογραφίας, μέσα στο πλαίσιο, φαίνεται ένας χαυλιόδοντας. Το κεφάλι ωστόσο του υποτιθέμενου γίγαντα είναι πρόσθετο. Πρόκειται για εικαστικό δημιούργημα ενός με το όνομα "IronKite" που υποβλήθηκε σε ένα διαγωνισμό στο website Worth1000.com. Το πρωτότυπο της τροποποιημένης εικόνας είναι διασέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.worth1000.com/view.asp?image=18978.

Πηγή

.... Και νάνοι

Homo floresiensis (Left)

Αν υπήρξαν γίγαντες στο παρελθόν, "νορμάλ" γίγαντες, 2-3 μέτρα, όχι σαν πολυκατοικίες, γηίνοι και όχι εξωγήινοι, που έκτιζαν λίθινες κατασκευές και όχι διαστημικούς σταθμούς, κλπ, τότε γιατί να μην υπήρξαν και νάνοι; Επιστήμονες βρήκαν σκελετούς ενός είδους ανθρώπου που έζησε σ' ένα απομονωμένο νησί της Ινδονησίας πριν από 18000 χρόνια. Το ύψος του δεν ξεπερνούσε αυτό ενός σύγχρονου τρίχρονου παιδιού. Και το όνομα αυτών Homo floresiensis (Flores το νησί που ανακαλύφτηκαν οι σκελετοί).

Πηγή

και γοργόνων...

Αρχέτυπα - Τα άτομα της ψυχής

Atoms of Soul

Έχω πλέον τελειώσει τη μετάφραση του πρώτου μέρους της συγχρονικότητας του Jung. Μέσα στο καλοκαίρι πιστεύω να έχω τελειώσει όλο το βιβλίο. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω αν έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο στα Ελληνικά, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν με πολυαπασχολεί. Αναμένετε λοιπόν, όσοι επιθυμείτε το βιβλίο στα ελληνικά, δωρεάν τουλάχιστον στο internet.

Λέει ο Jung για τα αρχέτυπα:

«Εδώ θα επισημάνω απλά ότι είναι οι καθοριστικοί παράγοντες στην ασυνείδητη ψυχή, τα αρχέτυπα, τα οποία αποτελούν τη δομή του συλλογικού ασυνείδητου. Το τελευταίο αντιπροσωπεύει μια ψυχή που είναι ταυτόσημη σε όλα τα άτομα. Δεν μπορεί να γίνει άμεσα αντιληπτή ή «αναπαριστάμενη,» σε αντίθεση με τα αντιληπτά ψυχικά φαινόμενα, και εξ αιτίας της «μη αναπαριστάμενης» φύσης της την έχω ονομάσει «ψυχοειδές.»

Τα αρχέτυπα είναι θεμελιώδεις παράγοντες υπεύθυνοι για την οργάνωση των ασυνείδητων ψυχικών διαδικασιών: είναι «πρότυπα συμπεριφοράς.» Συγχρόνως έχουν ένα «συγκεκριμένο φορτίο» και δημιουργούν υπερβατικά αποτελέσματα που εκφράζονται ως επιρροές (affects). Η «επιρροή» παράγει ένα μερικό abaissement du niveau mental (μείωση του διανοητικού επιπέδου) καθώς παρότι αναδύει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο σε έναν υπερφυσικό βαθμό φωτεινότητας, το καταφέρνει αντλώντας τόση πολλή ενέργεια από άλλα πιθανά περιεχόμενα της συνείδησης ώστε να σκοτίζονται και να γίνονται τελικά ασυνείδητα.»

Στη συνέχεια αναφέρει το παράδειγμα του σκουληκιού palolo, το οποίο εμφανίζεται για να γονιμοποιηθεί την ίδια πάντοτε περίοδο:

«Η αινιγματική ικανότητα προσανατολισμού του σκουληκιού palolo, για παράδειγμα, του οποίου τμήματα της ουράς, γεμάτα με σεξουαλικά προϊόντα, εμφανίζονται πάντα στην επιφάνεια της θάλασσας την ημέρα πριν από το τελευταίο τέταρτο του φεγγαριού τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο, θα μπορούσε να αναφερθεί σε αυτήν τη συζήτηση. Μια από τις προτεινόμενες αιτίες είναι η επιτάχυνση της γης εξ αιτίας της βαρυτικής έλξης του φεγγαριού εκείνη τη στιγμή. Αλλά, για αστρονομικούς λόγους, αυτή η εξήγηση δεν μπορεί να είναι σωστή…»

Πάντως και ο ίδιος αντιλαμβάνεται ότι η εμφάνιση αυτού του σκουληκιού ακολουθεί έναν όχι τόσο συγκεκριμένο χρόνο και ότι σε διαφορετικές περιοχές εμφανίζεται και σε διαφορετικές περιόδους. Είναι ένα φαινόμενο ανάλογο με τη γυναικεία περίοδο, η οποία είναι συγχρονισμένη με τις φάσεις του φεγγαριού. Όμως, δεν έχουν όλες οι γυναίκες του πλανήτη περίοδο την ίδια στιγμή, ούτε αυτή συμπίπτει με κάποια συγκεκριμένη φάση του φεγγαριού, π.χ. πανσέληνο. Απλώς ο κύκλος της γυναικείας έμμηνης ρύσης και των φάσεων του φεγγαριού έχουν την ίδια περίοδο. Εδώ έχουμε μάλλον για ένα τυχαίο γεγονός (όπως και αν προσδιορίζουμε την τύχη). Στην περίπτωση του σκουληκιού palolo (για το οποίο έψαξα απεγνωσμένα στο internet, αλλά δυστυχώς δεν βρήκα τίποτε αντίστοιχο), το φαινόμενο θα έχει να κάνει με κάποια στρατηγική που επιλέγει το σκουλήκι να αναπαραχτεί σε συγκεκριμένη περίοδο παρά με όποιο συγχρονιστικό φαινόμενο.

Γενικότερα στην αναζήτηση συγχρονιστικών φαινομένων, βλέπουμε ότι όσο περισσότερο ψάχνουμε τόσο περισσότερο απογοητευόμαστε γιατί στο τέλος δεν μένει ούτε μια γνήσια περίπτωση. Είναι σαν να κυνηγάμε κάποιο θαύμα και διαρκώς να αναρωτιόμαστε ποια είναι η πιθανότητα ενός θαύματος να συμβεί. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που ο Jung λέει ότι τα συγχρονιστικά φαινόμενα λαμβάνουν χώρα σε στιγμές έντονης συναισθηματικής διέγερσης, κάτι που έχει συμβεί σε κάποιο βαθμό και σε μένα, αλλά τι σχέση θα μπορούσε να έχει η ατομική ψυχική κατάσταση με ένα φαινόμενο της φύσης; Τι σχέση έχει για παράδειγμα αν είμαστε χαρούμενοι ή λυπημένοι με το πόσο ζυγίζει ένα αντικείμενο;

Τα αρχέτυπα πάντως αποτελούν σύμφωνα με τον Jung τις δομές του συλλογικού ασυνείδητου (συλλογική ψυχή), όπως ακριβώς τα άτομα της ύλης αποτελούν τις δομές των υλικών αντικειμένων. Οφείλουμε πάντως να αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι και η σύγχρονη φυσική είναι εξίσου ασαφής στην ερμηνεία της για τα φαινόμενα. Πριν από τα άτομα υπάρχουν, υποτίθεται, μικροσκοπικά αντικείμενα, τα οποία παράγει το κβαντικό κενό, μέσω κάποιας διακύμανσης, οπότε βλέπουμε ότι και τα αρχέτυπα ως δομές του ψυχικού κόσμου είναι εξίσου άπιαστα. Ακόμη η σύγχρονη φυσική έχει τονίσει το ρόλο του παρατηρητή στη μελέτη των φαινομένων, καθώς δημιουργείται ένα είδος σύζευξης (entanglement) μεταξύ του υποκειμένου και του περιβάλλοντος. Αυτόν το ρόλο ακριβώς τονίζει και ο Jung για το υποκείμενο αλλά σε σχέση με τα αρχέτυπα, που είναι ψυχικοί παράγοντες.

Ένα ακόμη παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Jung σχετικά με τα αρχέτυπα είναι κι αυτό για τους αριθμούς. Λέει ο ίδιος:

«Γενικά θεωρείται ότι οι αριθμοί εφευρέθηκαν ή ότι είναι προϊόντα της ανθρώπινης σκέψης, και επομένως δεν είναι παρά έννοιες ποσοτήτων, που δεν περιέχουν τίποτα που να μην τέθηκε προηγουμένως σε αυτούς από την ανθρώπινη διάνοια. Αλλά είναι εξίσου δυνατό ότι οι αριθμοί βρέθηκαν ή ανακαλύφθηκαν. Στην τελευταία περίπτωση δεν είναι απλά έννοιες αλλά κάτι περισσότερο- αυτόνομες οντότητες που κατά κάποιον τρόπο περιέχουν κάτι περισσότερο από ποσότητα. Αντίθετα από τις έννοιες, είναι βασισμένοι όχι σε οποιεσδήποτε ψυχικές συνθήκες αλλά στην ιδιότητα να είναι ο εαυτός τους, σε μια «εντελέχεια» που δεν μπορεί να εκφραστεί από μια πνευματική έννοια. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις μπορούμε εύκολα να τους αποδώσουμε ιδιότητες που ακόμη δεν έχουν ανακαλυφθεί. Οφείλω να ομολογήσω πως τείνω στην άποψη ότι οι αριθμοί τόσο ανακαλύφθηκαν όσο και εφευρέθηκαν, και ότι κατά συνέπεια διαθέτουν μια σχετική αυτονομία ανάλογη με αυτήν των αρχέτυπων. Θα είχαν τότε, από κοινού με τα τελευταία, την ιδιότητα να προϋπάρχουν στη συνείδηση, και ως εκ τούτου, περιστασιακά, να την καθορίζουν παρά να καθορίζονται από αυτήν. Τα αρχέτυπα επίσης, ως a priori μορφές αναπαράστασης, έχουν τόσο ανακαλυφθεί όσο και έχουν εφευρεθεί: έχουν ανακαλυφθεί στο βαθμό που κάποιος δεν γνώριζε την ασυνείδητη αυτόνομη ύπαρξή τους, και έχουν εφευρεθεί στο βαθμό που η παρουσία τους συνάχθηκε από ανάλογες αντιπροσωπευτικές δομές. Παρομοίως φαίνεται πως οι φυσικοί αριθμοί έχουν έναν αρχετυπικό χαρακτήρα. Εάν αυτό ισχύει, τότε όχι μόνον ορισμένοι αριθμοί και συνδυασμοί αριθμών θα είχαν μια σχέση και μια επίδραση σε ορισμένα αρχέτυπα, αλλά το αντίστροφο θα ήταν επίσης αληθινό.»

Ο Jung θεωρεί πως ο αριθμός είναι το αρχέτυπο της τάξης. Προσωπικά πιστεύω πως στη φύση δεν υπάρχουν ούτε μαθηματικά ούτε γεωμετρία. Στη φύση υπάρχουν ρυθμοί. Περιοδικά φαινόμενα και μοναδικοί νόμοι της φύσης. Ο μόνος αριθμός που θα μπορούσε να υπάρχει στη φύση είναι η μονάδα για να διακρίνει μεταξύ των διαφορετικών πραγμάτων. Αλλά και πάλι το ότι 1 ποτήρι είναι διαφορετικό από 1 χαλίκι αυτό δεν είναι μαθηματικά. Αυτό που έχω ξαναπεί σχετικά με τα αρχέτυπα είναι κατά πόσον, αν πάντοτε υπάρχουν, είναι θεμελιώδη. Μπορούν άγνωστες ψυχικές διεργασίες να οργανώσουν την ύλη μέσω πρότυπων κανόνων που εκφράζονται με τα αρχέτυπα; Είναι όλες οι ανθρώπινες συνειδητές σκέψεις δευτερογενείς ώστε να προέρχονται από ένα πρωτογενές ασυνείδητο υπόβαθρο; Το θεωρώ κάτι περισσότερο από πιθανό. Όμως, καθώς η σύγχρονη φυσική έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αφαίρεσης και ποσοτικοποίησης ώστε να κάνει λόγο για θεμελιώδεις διακυμάνσεις του κενού από τις οποίες θα μπορούσαν να προέλθουν όλα τα σωματίδια του μικρόκοσμου, καθώς και για κβαντικές καταστάσεις του χώρου και του χρόνου από τις οποίες θα μπορούσαν να προέλθουν όλες οι ιδιότητες της ύλης, μένει άραγε εννοιολογικός χώρος για τα αρχέτυπα ή στο τέλος θα συγχωνευτούνε πλήρως σε μια νέα ολιστική φυσική επιστήμη του μέλλοντος; Τελικά σε ποιον ανήκει η ψυχή;

2001 - Οδύσσεια του διαστήματος

Πρόκειται για την κλασσική πλέον ταινία επιστημονικής φαντασίας του Stanley Kubrik, βασισμένη στο βιβλίο του Arthur Clark.

Το έργο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: α)The Dawn of Man, β)TMA-1, γ)Jupiter Mission και δ) Jupiter and Beyond the Infinite.

Ο συνδετικός κρίκος σε όλο το έργο είναι ο μαύρος μονόλιθος, ηλικίας 4.000.000 ετών, ο οποίος εμφανίζεται στο α) μέρος στους πρωτόγονους ανθρώπους, στο β) μέρος στον κρατήρα Tycho του φεγγαριού, εξού και ο τίτλος TMA (Tycho Magnetic Anomaly), το γ) μέρος είναι κάπως αυτόνομο αναφερόμενο σ' έναν υπερυπολογιστή με όνομα Hal, και στο δ) μέρος ο μονόλιθος επανεμφανίζεται σε τροχιά γύρω από το Δία, όπου διασώζει τον αστροναύτη (Dave Bowman), κάνοντάς τον να 'ξαναγεννηθεί' και να δει τη ζωή του από την αρχή.

Το φιλμ σε γενικές γραμμές περιστρέφεται γύρω από το ζήτημα της τεχνητής και της εξωγήινης νοημοσύνης. O Carl Sagan αναφέρει στο βιβλίο του "The Cosmic Connection," ότι ο Clarke και ο Kubrick ρώτησαν τη γνώμη του για το πώς θα μπορούσαν να παρουσιάσουν με τον καλύτερο τρόπο την εξωγήινη νοημοσύνη. Ο Sagan, αναγνωρίζοντας την επιθυμία του Kubrick να χρησιμοποιεί ηθοποιούς που υποδύονται ανθρωποειδείς εξωγήινους για ευκολία, είπε πως η εξωγήινη ζωή είναι απίθανο να έχει κάποια ομοιότητα με τη ζωή στη Γη, και ότι για να την παρουσιάσει θα εισήγαγε τουλάχιστον ένα "ψευδές" στοιχείο (an element of falseness) στο φιλμ. Ο Sagan πρότεινε το φιλμ να υπονοεί παρά να παρουσιάζει κάποια εξωγήινη υπερευφυία. (Πηγή Wikipedia)

Στο παρόν απόσπασμα από το τρίτο μέρος, φαίνονται οι αστροναύτες που επισκέπτονται τον κρατήρα Tycho, για να βρουν το μονόλιθο. Αφού τον περιεργαστούν, κάθονται μπροστά του όλοι μαζί για μια αναμνηστική φωτογραφία. Εκείνη τη στιγμή, καθώς ανατέλλει ο ήλιος, ο μονόλιθος παράγει έναν εκκωφαντικό ήχο.

Σε κάθε περίπτωση, ο μαύρος μονόλιθος στέκει σε όλη τη διάρκεια του έργου σαν μια διαστημική "στήλη της Ροζέτας", που περιέχει όλα τα μυστικά του Σύμπαντος και που πάνω από όλα αποτελεί τη μυστική αιτία της ανθρώπινης εξέλιξης. Με αυτήν την έννοια το έργο είναι τελείως κλασσικό, αφού είναι διαποτισμένο με το συγκεκριμένο συναίσθημα και την πεποίθηση της "Θείας Παρέμβασης", υλοποιημένης σε αυτό το μονόλιθο.

Στο τρίτο μέρος (Jupiter Mission) το έργο αναφέρεται σ' έναν υπερυπολογιστή, τον Hal, που όταν κάνει ένα λάθος στον υπολογισμό της τροχιάς οι αστροναύτες αποφασίζουν να τον αποσυνδέσουν. Ο Hal όμως έχοντας διαβάσει τα χείλη τους από τη συνομιλία, αποφασίζει να τους σκοτώσει. Τελικά ο ένας αστροναύτης επιζεί και αποσυνδέει τον Hal. Εδώ το δίδαγμα είναι φαντάζομαι το πόσο σημαντικό είναι για εμάς τους ανθρώπους να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας.

ΥΣ. Στο Video η πρωτότυπη μουσική του film (Τάδε έφη ο Ζαραστρούστρα, του Strauss), αντικαταστάθηκε από το "A saucerfull of secrets, των Pink Floyd", λόγω πνευματικών διακαιωμάτων της MGM.

Τα παράδοξα του Ζήνωνα

Representation of motion by Boccioni.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν άπειρα πράγματα; Τότε ο χώρος δεν υπάρχει. Πιστεύετε ότι η κίνηση είναι απείρως διχοτομήσιμη; Τότε η κίνηση είναι αδύνατη!

Σε αυτά τα λογικά συμπεράσματα κατέληξε ο Ζήνωνας, διατυπωμένα μέσα από τα γνωστά του παράδοξα. Ωστόσο, πριν διατυπώσουμε αυτά τα παράδοξα, θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε το εννοιολογικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο ο Ζήνωνας κινήθηκε. Πρώτον, ο Ζήνωνας είχε ως σκοπό να υπερασπιστεί τον Παρμενίδη, ο οποίος πίστευε στη ‘μία και μοναδική αλήθεια και πραγματικότητα.’ Ο ίδιος είχε πει ότι ‘Εν τω Παν.’ Αυτό σημαίνει, σύμφωνα πάντα με την άποψη του Παρμενίδη, ότι η αλλαγή είναι αδύνατη. Με άλλα λόγια, κάθε έννοια της κίνησης ή της πολυπλοκότητας των φυσικών φαινομένων θα είναι ψευδαίσθηση, αφού θα υπάρχει μία αλήθεια. Μέσα σε αυτό το κοσμοϊστορικό πλαίσιο, μπορούμε να συνεχίσουμε καταγράφοντας τα παράδοξα του Ζήνωνα:

Το παράδοξο του ‘απείρου’

 - Αν υπάρχουν πολλά, τότε θα είναι άπειρα. Γιατί πάντα θα υπάρχουν κι άλλα ανάμεσα στα προηγούμενα, κοκ.

- Αν υπάρχουν άπειρα πράγματα θα είναι απείρως μικρά. Αν όμως αυτά τα απειροστά προστεθούν, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι τίποτα.

- Αν καθένα από αυτά κατέχει και μια θέση, τότε θα υπάρχει πάντα μια νέα θέση ανάμεσα στις προηγούμενες, κοκ.

Άρα το άπειρο δεν μπορεί να υπάρχει.

‘Το παράδοξο της κίνησης’

- Για να διανυθεί μια απόσταση, πρώτα πρέπει να διανυθεί η μισή, και πριν η μισή της μισής, κοκ.

- Αν ένας δρομέας θέλει να φτάσει έναν άλλον που προπορεύεται, θα πρέπει να διανύσει έναν άπειρο αριθμό ενδιάμεσων σταδίων. Άρα δεν θα τον φτάσει ποτέ.

- Αν ένα βέλος που πετάει, κάθε χρονική στιγμή είναι ακίνητο, τότε είναι ακίνητο συνέχεια.

Έτσι η κίνηση είναι αδύνατη.

Θα ήθελα εδώ να πω το εξής. Τα ‘παράδοξα του Ζήνωνα’ μας έχουν δοθεί από τρίτους, από τον Αριστοτέλη για παράδειγμα, και ύστερα από επάλληλες εκδοχές και μεταφράσεις. Έχουν διατυπωθεί με διάφορους τρόπους και ονομασίες, με τις όποιες παρερμηνείες. Όποια κι αν είναι η συλλογιστική, τα παράδοξα αυτά είναι παράδοξα λογικής και ως εκ τούτου κάποιος μπορεί να πει ότι ισχύουν ή ότι δεν ισχύουν, ανάλογα με τα αξιώματα και τους κανόνες επαγωγής που θα χρησιμοποιήσει. Επίσης, είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε το αρχικό πνεύμα των παραδόξων και τους σκοπούς που αυτά επιχειρούν να πετύχουν, εξαιτίας της μεγάλης χρονικής απόστασης από την εποχή που πρωτοδιατυπώθηκαν, καθώς και από τις, αγεφύρωτες ως έναν βαθμό, εννοιολογικές αποκλίσεις από τις αντίστοιχες σημερινές έννοιες.

Με μία φράση, η μέθοδος που χρησιμοποιεί ο Ζήνωνας είναι αυτό που θα ονομάσω ‘λογική διχοτόμηση.’ Το αρχικό επιχείρημα χωρίζεται σε ολοένα και επιμέρους επιχειρήματα, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να ανασυντεθούν έτσι ώστε να υπάρξει ένα, στα πλαίσια της λογικής επαγωγής πάντα, έγκυρο συμπέρασμα.

Θα ήθελα να αναφέρω εδώ ένα συνηθισμένο παράδειγμα που χρησιμοποιείται για την άρση των παραδόξων του Ζήνωνα. Πρόκειται για τις λεγόμενες συγκλίνουσες σειρές, γνωστές ήδη από τον Αρχιμήδη. Αν θεωρήσουμε, λόγου χάρη, το παράδοξο του δρομέα (γνωστό και ως ‘ο Αχιλλέας και η χελώνα’), θα δούμε ότι χωρίζοντας μιαν απόσταση στο μισό ξανά και ξανά, παίρνουμε μια απλή γεωμετρική πρόοδο της μορφής 1/2+1/4+1/8+1/16+... η οποία, αθροίζοντας τους όρους, συγκλίνει και δίνει άθροισμα 1. Με αυτήν την έννοια, ο ‘Αχιλλέας’ θα διανύσει ακριβώς την απαιτούμενη απόσταση και θα φτάσει τη χελώνα. Ωστόσο, και πάλι, δεν καταρρίψαμε το επιχείρημα του Ζήνωνα: Η ίδια η γεωμετρική πρόοδος είναι άπειρη, αποτελείται δηλαδή από άπειρους όρους και για να πάρουμε την μονάδα ως τελικό αποτέλεσμα θα πρέπει να κάνουμε ένα άπειρο αριθμό πράξεων (αυτό ακριβώς θα μας έλεγε ο Ζήνωνας!)

Ένας άλλος τρόπος να επιλύσουμε τα παράδοξα του Ζήνωνα είναι μέσω της σύγχρονης κβαντικής φυσικής. Σύμφωνα με αυτήν, ο χώρος (απόσταση) είναι κβαντωμένος. Η κβαντική φυσική μας δίνει το ελάχιστο δυνατό μήκος που μπορούμε να ‘κόψουμε’ ένα ευθύγραμμο τμήμα, όπου αυτό το ελάχιστο μήκος ονομάζεται μήκος Plank. Πρόκειται για μια πολύ μικρή μονάδα μήκους (ισούται περίπου με 1.616×10^−35 μέτρα) αλλά είναι θεμελιώδης και πεπερασμένη. Με άλλα λόγια, αν στο προηγούμενο παράδειγμα ο Αχιλλέας απέχει 100 μέτρα από τη χελώνα, η απόσταση που έχει να διανύσει δεν είναι άπειρη αλλά αποτελείται από 100/(1.616×10^-35 )= 61.87×10^35 ενδιάμεσα ‘θεμελιώδη’ βήματα. Έτσι το παράδοξο του Ζήνωνα άρεται. Αν βέβαια σκεφτούμε ότι μπορούμε να διαιρέσουμε το μήκος Plank σε ακόμα μικρότερα μήκη, το παράδοξο επανέρχεται και πάλι…

Ο Ζήνωνας, με τα παράδοξά του, στην πραγματικότητα έθεσε τα θεμέλια αυτού που σήμερα ονομάζεται θεωρία συνόλων (Set Theory), καθώς επίσης και τα όρια ισχύος της μηχανικής (κινηματικής ειδικά) και του απειροστικού λογισμού. Ακριβώς αυτά τα παράδοξα που διατύπωσε ο Ζήνωνας είναι και τα παράδοξα της σύγχρονης επιστήμης σχετικά με τις έννοιες του χώρου του χρόνου και του απείρου. Σε ότι αφορά τα λεγόμενα απειροσύνολα, ο Cantor ήταν ο πρώτος που θεώρησε ότι δεν έχουν όλα τα απειροσύνολα το ίδιο μέγεθος, ούτε και ότι είναι απαραίτητα μη μετρήσιμα. Επίσης, στη σύγχρονη μηχανική η κίνηση γίνεται αντιληπτή και μετρήσιμη μέσα από την έννοια της ταχύτητας. Η μεταβολή της θέσης ενός σώματος σε κάποια χρονική στιγμή (στιγμιαία ταχύτητα) ορίζεται μέσω των απειροστών dx/dt. Αμέσως, όμως ο Ζήνωνας επανέρχεται δριμύτερος και μας ρωτά: Πώς είναι δυνατό αν η μετατόπιση dx είναι απειροστή (δηλαδή τείνει στο μηδέν) ένα σώμα να διανύσει μια απόσταση μη μηδενική;

Ακόμη κι αν απορρίψουμε την πεποίθηση του Ζήνωνα ότι η κίνηση είναι μια ψευδαίσθηση, και ότι η αλήθεια είναι μία και αναλλοίωτη, οφείλουμε, τελικά, να ομολογήσουμε ότι, κατόπιν όλων αυτών, κάτι θα πρέπει να έχει αλλάξει στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την έννοια του απείρου, το χρόνο, το χώρο και την κίνηση μέσα σ’ αυτόν. Στην πραγματικότητα, αυτό που αποκαλούμε ‘ταχύτητα’ δεν είναι μια συνεχής κίνηση ‘μέσα από όλα τα ενδιάμεσα σημεία του χώρου,’ αλλά ένα είδος ‘αποτελέσματος’ από ‘το αρχικό σημείο στο τελικό σημείο,’ όπου ανάμεσα σε αυτά τα σημεία υπάρχει το ‘κενό.’ Ίσως, δηλαδή, ο χώρος και χρόνος να έχουν να κάνουν περισσότερο με μια συνέπεια του τρόπου που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη μεταβολή, (ή την ακινησία) παρά με κάποια αντικειμενική φυσική πραγματικότητα, ενώ η έννοια του απείρου να έχει να κάνει με την ίδια τη διαδικασία της ανθρώπινης λογικής.

Zeno’s Paradoxes

Zeno’s Paradox of the Tortoise and Achilles

Η έννοια της τύχης, της αιτιότητας και των "αναίτιων" πραγμάτων

Έχω ξεκινήσει ήδη τη μετάφραση του βιβλίου του Jung "Synchronicity: An Acausal Connecting Principle". Μέχρι να την ολοκληρώσω τη δουλειά μου θα επανέλθω στη συγχρονικότητα αρκετές φορές.

Μ' έχει κατ' επανάληψη απασχολήσει το θέμα της τύχης. Όχι βέβαια από την άποψη του να είναι κάποιος "καντέμης." Αλλά με την έννοια ότι τις περισσότερες φορές που αναφερόμαστε στην τύχη, στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε τι εννοούμε ακριβώς.

Όταν αναφερόμαστε στην τύχη αποδίδουμε σε αυτήν ταυτόχρονα δύο αντίθετες μεταξύ τους σημασίες. Όταν δηλαδή μιλάμε για την τύχη εννοούμε μαζί και την σύμπτωση (τυχαιότητα) και τη μοίρα (βεβαιότητα). Πολλές φορές επίσης μας συμβαίνουν γεγονότα τα οποία μοιάζουν τελείως ασύνδετα, άσχετα, μεταξύ τους, ώστε να μας είναι παράλογο ή αδιανόητο να δώσουμε κάποιον αιτιακό συσχετισμό μεταξύ τους. Θα λέγαμε επομένως ότι η πραγματικότητα είναι μία και μοναδική, πιο συγκεκριμένα η άποψη που έχουμε για την πραγματικότητα είναι μία και μοναδική, και ότι αυτό που αποκαλούμε «σύμπτωση» και εκείνο που λέμε «αναπόφευκτο» είναι δύο αντίθετα πράγματα.

Σχετικά δε με τους νόμους της φύσης ο Jung αναφέρει χαρακτηριστικά πως «είναι στατιστικές αλήθειες». Αυτός ο συλλογισμός, όπως ο ίδιος αναλύει, είναι σε ισχύ με την προϋπόθεση ότι ένας φυσικός νόμος προκύπτει από διαδικασίες του μικρόκοσμου οι οποίες οδηγούν στο φυσικό νόμο μέσω της στατιστικής ανάλυσης (ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι η ίδια η κβαντική φυσική, επομένως και οι φυσικοί νόμοι με τους οποίους ασχολείται, προέκυψε μέσα από την κλασσική θερμοδυναμική, μέσω των μεθόδων της στατιστικής).

Η φιλοσοφική αρχή, όπως ο ίδιος λέει, που βρίσκεται πίσω από την αντίληψή μας για τους φυσικούς νόμους είναι η αιτιότητα. Αιτιότητα ονομάζεται η σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος, σχέση η οποία συνδέει όλα τα φυσικά φαινόμενα μέσω μιας αιτιακής αλυσίδας. Θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε ότι οι φυσικοί νόμοι είναι εκφράσεις της αιτιότητας και το αντίστροφο: θα μπορούσαμε δηλαδή να ορίσουμε την αιτιότητα ως τη σχέση μεταξύ των πραγμάτων τέτοια ώστε να υπάρχει μεταξύ τους ένα είδος φυσικής αλληλεπίδρασης. Με τον όρο "φυσική αλληλεπίδραση" εννοούμε την ανταλλαγή πληροφορίας.

Υπάρχουν άραγε γεγονότα που να μην υπόκεινται στην αρχή της αιτιότητας; Πώς συνδέονται μεταξύ τους; Πώς μπορούν να παρατηρηθούν. Ο Jung λέει πως

«...υπάρχει στην εμπειρία μας ένα αναρίθμητα ευρύ πεδίο του οποίου οι εκτενείς μορφές, καθαυτές, αντισταθμίζουν τον κόσμο της αιτιότητας. Αυτός είναι ο κόσμος της τύχης, όπου ένα τυχαίο γεγονός μοιάζει αιτιακά ασύνδετο με μια συμπίπτουσα πραγματικότητα. Οπότε θα πρέπει να εξετάσουμε τη φύση της γενικότερης ιδέας της τύχης λίγο πιο προσεκτικά. Η τύχη, λέμε, πρέπει προφανώς να υπόκειται σε κάποια αιτιακή ερμηνεία και αποκαλείται «τύχη» ή «σύμπτωση» μόνο επειδή η αιτιότητά της δεν έχει ακόμη αποκαλυφτεί...Αλλά αν η αιτιακή αρχή είναι μόνο σχετικά ισχύουσα, τότε προκύπτει πως παρότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μια σειρά τυχαίων γεγονότων μπορεί να εξηγηθεί αιτιακά, θα πρέπει να παραμένει ένας αριθμός περιπτώσεων που να μη δείχνουν καμία αιτιακή σύνδεση. Έχουμε επομένως το έργο να ερευνήσουμε λεπτομερώς τα τυχαία γεγονότα και να ξεχωρίσουμε τα μη αιτιακά από εκείνα που μπορούν να εξηγηθούν αιτιακά.»

Εδώ ο Jung θεωρεί πως μπορεί να υπάρχει μια διακριτή κατηγορία φαινομένων που να μην υπάγονται στην αρχή της αιτιότητας, αλλά να συνδέονται μέσω αυτού που ο ίδιος αποκαλεί αλλού νοήμονη σύμπτωση. Ωστόσο εδώ ακριβώς δημιουργείται μια σοβαρή αντίφαση, η οποία βρίσκεται και στην ουσία του τρόπου που ο ίδιος ορίζει την «τύχη» και τα συγχρονιστικά φαινόμενα. Αν μια ομάδα γεγονότων δεν φαίνονται να έχουν κάποια αιτιακή σύνδεση μεταξύ τους (με την έννοια ότι το ένα προκαλεί το άλλο), τότε λέμε ότι αυτά τα γεγονότα αποτελούν συμπτώσεις. Αν από την άλλη μεριά αυτά τα γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους με κάποιον (αιτιακό) τρόπο, δεν τα κατατάσσουμε στην κατηγορία της σύμπτωσης, αλλά στην κατηγορία των φυσικών φαινομένων. Πώς μπορούν άραγε να είναι συνδεδεμένα κάποια γεγονότα μεταξύ τους αν δεν φαίνεται να υπάρχει μεταξύ τους κάποια (πάντοτε αιτιακή) σύνδεση, έστω κι αν ονομάσουμε αυτήν τη σύνδεση νοήμονη σύμπτωση;

Με άλλα λόγια η «μη αιτιακή» σύνδεση μεταξύ κάποιων γεγονότων δεν μπορεί παρά να είναι μια σύνδεση άγνωστης αιτιότητας, την οποία στα πλαίσια της θεωρίας του Jung θα ονομάζαμε συγχρονικότητα. Στην πραγματικότητα η συγχρονικότητα αποτελεί μια αιτιακή ερμηνευτική αρχή, της οποίας η αιτιότητα είναι άγνωστη ακόμη, και η οποία συνδέει τα συγκεκριμένα γεγονότα μέσω κάποιου μη υλικού (δηλ, μέσω κάποιου ψυχικού) παράγοντα, έστω κι αν αυτά τα γεγονότα δεν έχουν το ένα με το άλλο κάποια άμεση φυσική επικοινωνία.

Επομένως σε κάθε περίπτωση η «τύχη» δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο παρά η πιθανότητα κάτι να συμβεί σε σχέση με κάτι άλλο ή όχι. Και αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι δεν μπορεί να συμβεί αλλά ότι η πιθανότητα να συμβεί είναι μηδενική, μικρή, μεγάλη ή βεβαιότητα. Θα μπορούσαμε δηλαδή να ορίσουμε την «τύχη», ως αυτήν την πιθανότητα. Αυτό δηλαδή που διαχωρίζει το «αναπόφευκτο» από το «συμπτωματικό» είναι μια βαθμονόμηση μέσα στα πλαίσια της πιθανότητας.

Σε αυτό το σημείο βλέπουμε γιατί δεν μπορούμε να χωρίσουμε τα αιτιακά- φυσικά φαινόμενα από τα συγχρονιστικά- «ψυχικά». Στην πραγματικότητα ούτε η πιθανότητα αποτελεί κριτήριο για τη διάκριση των φαινομένων στα μεν ή στα δε, όπως και ο ίδιος ο Jung διαπιστώνει αλλού. Επομένως είναι ορθότερο να πούμε ότι τα συγχρονιστικά φαινόμενα δεν ανήκουν σε άλλη κατηγορία φαινομένων, με «μικρή» πιθανότητα να συμβούν, αλλά ότι όλα τα φαινόμενα της φύσης υπόκεινται κατά βάση στη συγχρονικότητα. Η συγχρονικότητα δηλαδή θα μπορούσε να αποτελέσει τη μεγάλη ενοποιό θεωρία, διάδοχο πιθανά της θεωρίας της σχετικότητας, και «ενοποιό» με την έννοια όχι μόνο της ενοποίησης των φυσικών δυνάμεων που αποτελούν τα φαινόμενα, αλλά και της ενοποίησης δύο μεγάλων σχολών: της φυσικής και της, θα τολμούσα να πω, ψυχικής.


ΥΣ. Κάτι για την έννοια της πιθανότητας

Τελικά, τι εννοούμε όταν λέμε ότι ένα γεγονός έχει πιθανότητα 20% να συμβεί; Αν πούμε π.χ. ότι υπάρχει για αύριο 20% πιθανότητα να βρέξει, τι σημαίνει; θα βρέξει λίγο; Δεν θα βρέξει καθόλου; Θα βρέξει στο 20% των πόλεων που καλύπτει το δελτίο; Θα βρέχει το 20% της μέρας; Μήπως θα βρέξει σίγουρα και το ύψος της βροχής θα είναι το 20% του μέσου ετήσιου ύψους βροχόπτωσης; Μόλις έμαθα μέσω του ίντερνετ (από εδώ) ότι 20% πιθανότητα βροχής σημαίνει ότι θα βρέξει 20 στις 100 ημέρες με τις συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές συνθήκες. Στην πραγματικότητα δε σημαίνει τίποτε. Η στατιστική δηλαδή κάνει προβλέψεις σε υποθέσεις, ανεξάρτητα από το αν αυτές οι υποθέσεις είναι αληθείς ή ψευδείς. Η στατιστική επίσης δεν αναλύει το αν υπάρχει αιτιακή ή όχι σχέση μεταξύ δυο πραγμάτων ή φαινομένων. Λέει απλά το πώς αυτά τα πράγματα ή φαινόμενα κατανέμονται μέσα σ' ένα στατιστικό σύνολο. Ούτε ασχολείται με το αν ή ποιος φυσικός νόμος προκάλεσε το φαινόμενο. Γι' αυτό άλλωστε η στατιστική μπορεί να αναλύσει τόσο αιτιακά όσο και μη αιτιακά φαινόμενα χωρίς πρόβλημα. Επομένως, όπως ο Susskind έχει πει, η στατιστική αφήνει (και για την περίπτωση που μας ενδιαφέρει) ανοιχτό το ενδεχόμενο της έκπληξης.