Για το Χρόνο, το Χώρο και τη Μουσική-

[Από το βιβλίο Formalized Music του Γιάννη Ξενάκη]

Εικ. I-4 Πρώτο Μοντέλο του Philips Pavilion

Εικ. I-5 Philips Pavilion, Βρυξέλες, Κέντρο Παγκόσμιου Εμπορίου, 1958 

Ο Γιάννης Ξενάκης είναι γνωστός για την ηλεκτρονική του μουσική, η οποία χαρακτηρίζεται από τη μαθηματική ανάλυση. Το κατά πόσο η μουσική είναι κάτι το οποίο μπορούμε όχι τόσο να «ακούμε» αλλά περισσότερο να το «σκεφτόμαστε» είναι ένα ενδιαφέρον ζήτημα. Ο Ξενάκης θα μας έλεγε ότι προφανώς η μουσική είναι κάτι που πρώτα απ’ όλα δημιουργείται με μαθηματικό τρόπο στον εγκέφαλό μας και ύστερα ενεργοποιούνται τα όποια αισθητικά ή αισθητηριακά κέντρα. Στα αποσπάσματα από το κεφάλαιο του βιβλίου του που ακολουθούν ο Ξενάκης αναρωτιέται για τη σχέση ανάμεσα στη μουσική και στο χώρο- χρόνο. Πράγματι ενδιαφέρουσα απορία γιατί αν τα μάτια μας πληροφορούν πρώτιστα για τις αποστάσεις είναι τ' αυτιά μας τα οποία μας δίνουν την αίσθηση του χρόνου. Η μουσική επομένως είναι κάτι που σχετίζεται άμεσα με την έννοια του χρόνου όπως τον αντιλαμβανόμαστε. 

Ο Ξενάκης πρώτα απ' όλα αναρωτιέται για το ρόλο του συνθέτη στη σύλληψη της μουσικής ως ένα ολοκληρωμένο αρμονικό σύνολο και στη συνέχεια κάνει κάποιες νύξεις σχετικά με τα μαθηματικά μοντέλα και τις φυσικές έννοιες τις οποίες χρησιμοποίησε στη σύνθεσή του: 

"ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ; Ένας διανοούμενος και πλαστικός καλλιτέχνης ο οποίος εκφράζεται μέσω ηχητικών αντικειμένων. Αυτές οι δύο ιδιότητες πιθανώς καλύπτουν ολόκληρη την ύπαρξή του. 

Μερικά σημεία σύγκλισης σε σχέση με το χρόνο και το χώρο ανάμεσα στην επιστήμη και στη μουσική: 

Το 1954, εισήγαγα τη θεωρία των πιθανοτήτων και το λογισμό στη μουσική σύνθεση για τον έλεγχο ηχητικών συνόλων τόσο στην εφεύρεση όσο και στην εξέλιξή τους. Αυτό εγκαινίασε μια εντελώς νέα διαδρομή στη μουσική, περισσότερο παγκόσμια από την πολυφωνία, το σειριαλισμό ή, γενικότερα, τη «διακριτή» μουσική. Έτσι προέκυψε η στοχαστική μουσική. Θα επανέλθω σε αυτό. Όμως, η έννοια της εντροπίας, όπως διατυπώθηκε από τον Boltzmann ή τον Shannon, έγινε θεμελιώδης. Πράγματι, όπως ένα θεός, ο συνθέτης μπορεί να δημιουργήσει την αντιστρεψιμότητα των φαινομένων των μουσικών συνόλων και προφανώς να αντιστρέψει το «βέλος του χρόνου» του Eddington. Σήμερα, χρησιμοποιώ κατανομές πιθανότητας είτε σε ηχητικές συνθέσεις παραγόμενες από υπολογιστή σε μικροσκοπική ή μακροσκοπική κλίμακα, ή σε συνθέσεις με μουσικά όργανα. Αλλά οι νόμοι της πιθανότητας που χρησιμοποιώ είναι συχνά ελλοχεύοντες και ποικίλουν με το χρόνο, γεγονός που δημιουργεί μια στοχαστική δυναμική η οποία είναι αισθητικά ενδιαφέρουσα. Αυτή η διαδικασία είναι παρόμοια με τη μαθηματική ανάλυση της εξίσωσης του Liouville σε μη γραμμικούς μετασχηματισμούς που πρότεινε ουσιαστικά ο I. Prigogine˙ δηλαδή, αν η μικροσκοπική εντροπία M υπάρχει, τότε M = Λ^2, όπου το Λ δρα στη συνάρτηση κατανομής ή στον πίνακα πυκνότητας. Το Λ είναι μη γραμμικό, που σημαίνει ότι δεν διατηρεί το μέγεθος των πιθανοτήτων των καταστάσεων που θεωρούνται κατά την εξέλιξη του δυναμικού συστήματος, παρότι διατηρεί τις μέσες τιμές εκείνων των καταστάσεων που μπορούν να παρατηρηθούν. Αυτό συνεπάγεται τη μη αντιστρεψιμότητα του συστήματος στην κατάσταση ισορροπίας˙ δηλαδή, υπονοεί τη μη αντιστρεψιμότητα του χρόνου." 

Ο Ξενάκης αναφέρεται όχι μόνο σε έννοιες όπως οι κατανομές πιθανότητας και η εντροπία αλλά ακόμα και στη θεωρία της σχετικότητας του Einstein και στην κβαντομηχανική σχετικά με την αντίληψη μέσα σ' αυτήν τη θεωρία του χώρου- χρόνου: 

"Το σημείο αυτό δεν έχει καμία προφανή σχέση με τη μουσική, εκτός από το ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τους μετασχηματισμούς των Lorentz-Fitzgerald και Einstein στη μακροσκοπική σύνθεση της μουσικής. Θα ήθελα όμως να κάνω μερικές παρατηρήσεις που σχετίζονται με αυτούς τους μετασχηματισμούς.

Όλοι γνωρίζουμε την ειδική θεωρία της σχετικότητας και τις εξισώσεις των Lorentz-Fitzgerald και Einstein, που συνδέουν το χώρο και το χρόνο εξαιτίας της πεπερασμένης ταχύτητας του φωτός. Από αυτό συνάγεται ότι ο χρόνος δεν είναι απόλυτος. Ωστόσο, ο χρόνος είναι πάντα παρών. «Παίρνει χρόνο» για να μεταβείτε από ένα σημείο σε ένα άλλο στο χώρο, ακόμα και αν αυτός ο χρόνος εξαρτάται από κινούμενα συστήματα αναφοράς σχετικά με τον παρατηρητή. Δεν υπάρχει καμία ακαριαία μετάβαση από ένα σημείο σε άλλο, πολύ λιγότερο «ταυτοχρονισμός»— δηλαδή, ταυτόχρονη παρουσία ενός συμβάντος ή αντικειμένου σε δύο τοποθεσίες στο χώρο. Αντίθετα, κάποιος θέτει την έννοια της μετατόπισης. Μέσα σε ένα τοπικό σύστημα αναφοράς, τι σημαίνει τότε η μετατόπιση; Αν η έννοια της μετατόπισης ήταν πιο θεμελιώδης από εκείνη του χρόνου, κάποιος θα μπορούσε αναμφίβολα να ανάγει όλους τους μικροσκοπικούς και μακροσκοπικούς μετασχηματισμούς σε εξαιρετικά μικρά διαστήματα μετατόπισης. Συνεπώς (και πρόκειται για μια υπόθεση που άνετα υποστηρίζω), αν πρέπει να συμφωνήσουμε με την κβαντική μηχανική και τις συνέπειές της που είναι αποδεκτές εδώ και δεκαετίες, θα ήμασταν ίσως αναγκασμένοι να παραδεχθούμε την έννοια του κβαντωμένου χώρου και του κατά συνέπεια κβαντωμένου χρόνου. Όμως, τότε, τι θα μπορούσαν ο κβαντωμένος χώρος και χρόνος να σημαίνουν, έναν χώρο και χρόνο όπου η συνέχεια θα καταργούταν;" 

Στη συνέχεια ο Ξενάκης αναφέρεται στην έμπνευση και στην δημιουργία του συνθέτη ο οποίος μοιάζει να παράγει τη μουσική του από το τίποτε και είναι αυτό το τίποτε που προβληματίζει τον Ξενάκη: 

"Στη μουσική σύνθεση, η σύνθεση πρέπει να προέρχεται από την πρωτοτυπία, η οποία μπορεί να οριστεί σε ακραίες περιπτώσεις (ίσως απάνθρωπες) ως η δημιουργία νέων κανόνων ή νόμων, όσο αυτό είναι δυνατό˙ δηλαδή αυθεντικών, που δεν είναι ακόμα γνωστοί ή ακόμα προβλέψιμοι. Ως η κατασκευή νόμων, συνεπώς, από το τίποτα, δηλαδή χωρίς καμία αιτιότητα. 

Αλλά μια δημιουργία από το τίποτα, επομένως εντελώς αυθόρμητη, εντελώς πρωτότυπη, αναγκαστικά θα χρειαζόταν μια άπειρη μάζα κανόνων εφαρμοσμένων κατάλληλα. Μια τέτοια μάζα θα έπρεπε να καλύψει τους νόμους ενός σύμπαντος διαφορετικού από το δικό μας. Για παράδειγμα: κανόνες για μια τονική σύνθεση έχουν κατασκευαστεί. Μια τέτοια σύνθεση, επομένως, περιλαμβάνει, εκ των προτέρων, τις «τονικές συναρτήσεις.» Περιλαμβάνει επίσης μια συνδυαστική αντίληψη καθώς δρα σε οντότητες, ήχους, όπως ορίζονται από τα όργανα. Για να προχωρήσει αυτή η σύνθεση πέρα από αυτόν το μικρό βαθμό πρωτοτυπίας, άλλες λειτουργίες θα πρέπει να επινοηθούν ή δεν θα πρέπει να υπάρχουν καθόλου. Κάποιος είναι συνεπώς υποχρεωμένος να διανοηθεί φόρμες από σκέψεις που δεν έχουν καμία σχέση με τις προηγούμενες, σκέψεις χωρίς όρια σχημάτων και χωρίς τέλος..." 

Ο Ξενάκης βεβαίως δεν αρκείται στην έννοια του τίποτα σε σχέση με τη μουσική αλλά το ανάγει σε επίπεδο φυσικής και σε επίπεδο σύμπαντος: 

"Εδώ, παρακάτω, είναι η θέση μερικών αστροφυσικών όπως οι Edward Tryon, Alexander Vilenkin, Alan Guth και Paul Steinhardt, οπαδών της θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης: 

Αν η ενοποιημένες θεωρίες είναι σωστές στις προβλέψεις τους ότι ο βαρυονικός αριθμός δεν διατηρείται, δεν υπάρχει κανένας γνωστός νόμος διατήρησης που να εμποδίζει το ορατό σύμπαν να εξελιχθεί από το τίποτα. Το πληθωριστικό μοντέλο του σύμπαντος παρέχει έναν δυνατό μηχανισμό με τον οποίο το ορατό σύμπαν θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί από μια απειροελάχιστη περιοχή. Είναι τότε δελεαστικό να προχωρήσουμε ένα βήμα περαιτέρω και να υποθέσουμε ότι ολόκληρο το σύμπαν εξελίχθηκε κυριολεκτικά από το τίποτα... (βλ. Scientific American, Μάιος, 1984) 

Εδώ, παρακάτω, είναι μια εναλλακτική λύση στο σενάριο της Μεγάλης Έκρηξης. Αυτές οι μελέτες υποστηρίχθηκαν από τους φυσικούς του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών• δηλαδή τους R. Brout, E. Günzig, F. Englert και P. Spindel: 

Αντί το σύμπαν να έχει γεννηθεί από μια έκρηξη, προτείνουν ότι εμφανίστηκε από το τίποτε, μετά από μια αστάθεια του κατά Minkowski κβαντικού κενού, που σημαίνει ότι ο χώρος- χρόνος ήταν κενός από κάθε ύλη, επομένως επίπεδος ή ακόμη χωρίς καμία καμπυλότητα. (πρβλ. Coveney, Peter V., «L' irréversibilité du temps,» La Recherche, Παρίσι, Φεβρουάριος, 1989). 

Το εντυπωσιακό είναι ότι και οι δύο προτάσεις, Μεγάλη Έκρηξη ή όχι, δέχονται μια αρχή, μια καταγωγή από το τίποτα, ή σχεδόν τίποτα, ωστόσο, με διαδοχικούς κύκλους επαναδημιουργίας! Θα ήθελα, με τη μέγιστη μετριοφροσύνη, να συγκρίνω, ιδιαίτερα την τελευταία υπόθεση, με ένα επιστημονικό- μουσικό όραμα που είχα το 1958. Εκείνη την εποχή, ήθελα να καταργήσω όλους τους κληρονομημένους κανόνες της μουσικής σύνθεσης για να δημιουργήσω νέους. Αλλά η ερώτηση που ήρθε στο μυαλό μου τότε ήταν κατά πόσο μια μουσική θα μπορούσε να έχει νόημα ακόμη και αν δεν ήταν κτισμένη πάνω σε επαναλαμβανόμενους κανόνες. Με άλλα λόγια, να είναι κενή κανόνων. Παρακάτω είναι τα βήματα αυτής της σκέψης: 

«Γιατί είναι το ίδιο να σκέφτεται κάποιος και να υπάρχει.» 

(Το Ποίημα, Παρμενίδης) 

Και η παράφρασή μου 

«Γιατί είναι το ίδιο κάποιος να μην υπάρχει και να υπάρχει.» 

Οντολογία: 

Σε ένα Σύμπαν Κενού. 

Μια σύντομη σειρά κυμάτων των οποίων η αρχή και το τέλος συμπίπτουν (μηδενικός Χρόνος), αέναα δημιουργημένα. 

Η Ανυπαρξία απορροφά, δημιουργεί. 

Είναι η πηγή του Όντος. 

Χρόνος, Αιτιότητα." 

Έτσι ο Ξενάκης φτάνει στο ζητούμενό του που είναι η έννοια του χρόνου στη μουσική σύνθεση. Σημαντικό στοιχείο για τον Ξενάκη είναι η μη ομαλότητα των χρονικών διαστημάτων, γεγονός που κατά τον ίδιον είναι αυτό που αποδίδει στο χρόνο τη σημασία που έχει για εμάς: 

"Τι είναι ο χρόνος για έναν μουσικό; Τι είναι η ροή του χρόνου που περνά αόρατη και ανεπαίσθητη; Στην πραγματικότητα, την αντιλαμβανόμαστε μόνο με τη βοήθεια αντιληπτικών γεγονότων, επομένως έμμεσα, και υπό τον όρο ότι αυτά τα γεγονότα κάπου εγγράφονται και δεν εξαφανίζονται, χωρίς να αφήσουν κάποιο ίχνος. Θα αρκούσε να υπάρχουν μέσα στον εγκέφαλό μας, στη μνήμη μας. Είναι θεμελιώδες αυτά τα φαινόμενα- αναφορές να αφήνουν ένα ίχνος στη μνήμη, γιατί αλλιώς, δεν θα υπήρχαν. Πράγματι, η υπόθεση είναι ότι ο χρόνος, με την έννοια μιας ανεπαίσθητης Ηρακλείτειας ροής, έχει σημασία μόνο σε σχέση με το άτομο που παρατηρεί, με εμάς. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν θα είχε νόημα. Ακόμη και αν υποθέσουμε μια αντικειμενική ροή του χρόνου, ανεξάρτητη από εμάς, η αντίληψή της πρέπει να υπόκειται στα φαινόμενα αναφοράς της, που πρώτα γίνονται αντιληπτά, και στη συνέχεια εγγράφονται στη μνήμη. Επιπλέον, αυτή η εγγραφή πρέπει να πληροί την προϋπόθεση να γίνεται με τρόπο καλά καθορισμένο, ιδιαίτερο, εξατομικευμένο, χωρίς την όποια πιθανή σύγχυση. Αλλά αυτό δεν αρκεί για να μετασχηματιστεί ένα φαινόμενο που μας έχει αφήσει κάποια ίχνη σε ένα φαινόμενο αναφοράς. Για να γίνει αυτή η εικόνα- χνάρι του φαινομένου ένα σημείο αναφοράς, η έννοια του προγενεστέρου είναι αναγκαία. Όμως, αυτή η έννοια φαίνεται να είναι κυκλική και τόσο απροσπέλαστη όσο και η άμεση έννοια της ροής. Είναι συνώνυμη. Ας αλλάξουμε την άποψή μας, μόνο λίγο. Όταν γεγονότα ή φαινόμενα είναι σύγχρονα, ή μάλλον, αν όλα τα ασύλληπτα συμβάντα ήταν σύγχρονα, ο παγκόσμιος χρόνος θα είχε καταργηθεί, γιατί η έννοια του παρελθόντος θα είχε εξαφανιστεί. Κατά τον ίδιο τρόπο, αν τα γεγονότα ήταν απολύτως ομαλά, χωρίς αρχή ή τέλος, και ακόμη χωρίς τροποποιήσεις ή χωρίς «ορατές» εσωτερικές ανωμαλίες, ο χρόνος παρομοίως θα είχε καταργηθεί. Φαίνεται ότι οι έννοιες του διαχωρισμού, της παράκαμψης, της διαφοράς, της ασυνέχειας, οι οποίες είναι στενά αλληλένδετες, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την έννοια του παρελθόντος. Για να υπάρχει το προγενέστερο, είναι απαραίτητο να μπορούμε να διακρίνουμε οντότητες, γεγονός το οποίο στη συνέχεια καθιστά δυνατό να «πάμε» από τη μία στην άλλη. Ένα ομαλό συνεχές καταργεί το χρόνο, ή αντίστροφα ο χρόνος, σε ένα ομαλό συνεχές, είναι ανερμήνευτος, απροσπέλαστος. Το συνεχές είναι έτσι ένα μοναδικό όλο που γεμίζει τόσο το χώρο όσο και το χρόνο. Επιστρέφουμε ξανά στον Παρμενίδη. Γιατί ο χώρος περιλαμβάνεται μεταξύ των πραγμάτων που είναι δυσανάγνωστα; Λοιπόν, εξαιτίας της μη ασυνέχειάς του. Χωρίς τη διαχωρισιμότητα, δεν υπάρχει καμία επέκταση, καμία απόσταση. Ο χώρος του σύμπαντος θα βρισκόταν συρρικνωμένος σε ένα μαθηματικό σημείο χωρίς διαστάσεις. Πράγματι, το Ον του Παρμενίδη, που γεμίζει όλο το χώρο και την αιωνιότητα, δεν θα ήταν τίποτα παρά ένα απόλυτα ομαλό «μαθηματικό σημείο.»"

Για αυτήν την έννοια της "διαχωρισιμότητας" των επιμέρους χρονικών διαστημάτων τα οποία και προσδίνουν στο χρόνο "μέγεθος" ο Ξενάκης λέει:

"Ας εξετάσουμε την έννοια της διαχωρισιμότητας, της ασυνέχειας στο χώρο. Η άμεση συνείδησή μας (μια ψυχική κατάσταση;) επιτρέπει να φανταστούμε ξεχωριστές οντότητες, οι οποίες, με τη σειρά τους, επιβάλλουν τη συνέχεια. Το κενό είναι μια ενότητα με αυτή την έννοια, σε αντίθεση με το χρόνο, όπου οι κληρονομημένες ή αποκτημένες πνευματικές έννοιες μας εμποδίζουν να συλλάβουμε την έλλειψη του χρόνου, την κατάργησή του, μια οντότητα που κατανέμει το χρόνο, την πρωταρχική ροή. Η ροή είτε υπάρχει ή δεν υπάρχει. Υπάρχουμε, επομένως υπάρχει. Προς το παρόν, κάποιος δεν μπορεί να διανοηθεί το σταμάτημα του χρόνου. Όλα αυτά δεν είναι μια παράφραση του Καρτέσιου ή, ακόμα καλύτερα, του Παρμενίδη: είναι ένα επί του παρόντος αδιάβατο σύνορο. (Αλλά σίγουρα, χρησιμοποιώντας ακόμα μια φορά τον Παρμενίδη, γίνεται βατό: «TO ΓAP AYTO NOEIN EΣTIN TE KAI EINAI»). Για να επιστρέψουμε στο χώρο, το κενό μπορεί να θεωρηθεί ως μια συρρίκνωση της οντότητας (φαινόμενο) σε μια απειροελάχιστη αναριότητα, που δεν έχει καμία απολύτως πυκνότητα. Από την άλλη πλευρά, το να ταξιδέψουμε από μια οντότητα σε άλλη είναι αποτέλεσμα κλίμακας. Αν ο ταξιδιώτης ήταν μικροσκοπικός, δεν θα συμπεριλάμβανε το σύνολο των οντοτήτων, το σύμπαν με μιας. Αλλά αν η κλίμακά του ήταν γιγάντια, τότε ναι. Το σύμπαν θα προσφερόταν με μια πινελιά, με σχεδόν καμία σάρωση, όπως όταν κάποιος εξετάζει τον ήλιο από μακριά. Οι οντότητες θα εμφανίζονταν, σαν σε ένα στιγμιότυπο, επανενωμένες σε ένα πυκνό δίκτυο μη χρονικών συνεχειών, αδιάκοπο, που να επεκτείνεται σε ολόκληρο το σύμπαν. Είπα, σαν σε ένα στιγμιότυπο. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα στιγμιότυπο οι χωρικές σχέσεις των οντοτήτων, οι μορφές που οι συνέχειές τους παίρνουν, οι δομές, είναι χωρίς χρόνο (hors-temps). Η ροή του χρόνου δεν παρεμβαίνει με κανέναν τρόπο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τα ίχνη που οι φαινόμενες οντότητες έχουν αφήσει στη μνήμη μας. Ο γεωγραφικός τους χάρτης βρίσκεται εκτός χρόνου."

Αυτό που μας λέει ο Ξενάκης είναι ότι η ασυνέχεια αποδίδει σημασία στο χρόνο και ότι τα "κενά" διαστήματα είναι αυτά που δίνουν ιδιαίτερη αξία στη μουσική. Ότι ακριβώς ο χρόνος είναι ανύπαρκτος στη συνείδησή μας και ότι τα διάφορα γεγονότα της μνήμης είναι απλά περιστατικά ανάμεσα σε "κενά" και στα οποία περιστατικά αποδίδουμε εμείς χρόνο σύμφωνα με κάποια κριτήρια τα οποία θεωρούμε αυθαίρετα ως αντικειμενικά και δεδομένα. Έτσι ο Ξενάκης καταλήγει για τη σημασία του χρόνου στη μουσική, την ανυπαρξία του, τα κενά του, την επανάληψη το άπειρο, την αυθόρμητη γέννηση της αρμονίας, και το αισθητικό κυνήγι φαντασίας του δημιουργού:

"Μπορούμε να δούμε σε ποιο βαθμό η μουσική εμπνέεται παντού από το χρόνο: (α) ο χρόνος με τη μορφή μιας ανεπαίσθητης ροής ή (β) ο χρόνος με την παγωμένη μορφή του, έξω από το χρόνο, που παρέχει η μνήμη. Ο χρόνος είναι ο μαυροπίνακας πάνω στον οποίο εγγράφονται φαινόμενα και οι σχέσεις τους έξω από το χρόνο του σύμπαντος στο οποίο ζούμε. Οι σχέσεις υπονοούν αρχιτεκτονικές δομές, κανόνες. Και μπορεί κάποιος να φανταστεί έναν κανόνα χωρίς επανάληψη; Σίγουρα όχι. Έχω ήδη εξετάσει αυτό το θέμα. Εκτός αυτού, ένα συμβάν σε μια απόλυτη αιωνιότητα του χρόνου και του χώρου δεν θα είχε νόημα. Αλλά εντούτοις, κάθε συμβάν, όπως κάθε άτομο πάνω στη γη, είναι μοναδικό. Αλλά αυτή η μοναδικότητα είναι ισοδύναμη με το θάνατο, ο οποίος περιμένει σε κάθε βήμα, σε κάθε στιγμή. Τώρα, η επανάληψη ενός γεγονότος, η πιστή αναπαραγωγή του στο μέτρο του δυνατού, αντιστοιχεί σε αυτόν τον αγώνα κατά της εξαφάνισης, κατά του τίποτα. Σαν ολόκληρο το σύμπαν να πολεμά απεγνωσμένα να αγκιστρωθεί στην ύπαρξη, χάρη στη δική του ακούραστη ανανέωση κάθε στιγμή, σε κάθε θάνατό του. Η Ένωση του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου. Τα ζωντανά είδη είναι ένα παράδειγμα αυτού του αγώνα ζωής ή θανάτου, μέσα σε ένα αδρανές σύμπαν που ξεκίνησε ίσως με τη Μεγάλη Έκρηξη (είναι πραγματικά αδρανές, δηλαδή, χωρίς να μεταβάλλονται οι νόμοι του;). Η ίδια αρχή της διαλεκτικής μάχης είναι παρούσα παντού, επαληθεύσιμη παντού. Αλλαγή— επειδή δεν υπάρχει ακινησία— το ζευγάρι θάνατος και γέννηση οδηγεί το σύμπαν, με αναπαραγωγή, το αντίγραφο είναι περισσότερο ή λιγότερο ακριβές. Το «περισσότερο ή λιγότερο» κάνει τη διαφορά μεταξύ ενός ρυθμικού, κυκλικού σύμπαντος, αυστηρά καθορισμένου (ακόμη και σαν το ντετερμινιστικό χάος), και ενός σύμπαντος μη καθορισμένου, απολύτως απρόβλεπτου και χαοτικού. Το απρόβλεπτο της σκέψης προφανώς δεν έχει όρια. Σε μια πρώτη προσέγγιση θα ανταποκρίνεται στη γέννηση από το τίποτα, αλλά και στην εξαφάνιση, στο θάνατο μέσα στο τίποτα. Αυτή τη στιγμή το σύμπαν φαίνεται να ισαπέχει από αυτά τα δύο χάσματα, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο μια άλλης μελέτης. Εκείνη η μελέτη θα ασχολούταν με τη βαθιά ανάγκη η μουσική σύνθεση να είναι αέναα αυθεντική— φιλοσοφικά, τεχνικά, αισθητικά."

Για το Χρόνο, το Χώρο και τη Μουσική

No.8, Ζυρίχη, Φεβρουάριος 1919 Francis Picabia & Tristan Tzara [Αυτόματο κείμενο]

[Απόσπασμα από το βιβλίο: "The DADA Reader: A Critical Anthology."]

H τύχη είναι λογική • το γύρισμα των χαρτιών που είναι μόνο μονά ή ζυγά τη νύχτα • η μεγαλύτερη περιπέτεια βρίσκεται στο ξεκίνημα του προφίλ της αγάπης • όπου ο άνθρωπος δεν δείχνει κανένα σημάδι να εγκαταλείψει την τήρηση των ηθικών ζητημάτων στη χαμέρπεια της βλάστησης • να βάλει ποντίκια αυστηρά ιεραρχημένα με μια θεολογική χειρονομία που κάνει τους καλούς σκλάβους να παραδίνονται τελείως • αλλά τα δεσμά των μουγκών κακοποιών παράγουν έναν γραμματικό με ακατάληπτη γλώσσα • μόνο από εμπειρία σε σημείο γελοιοποίησης • σαν τη βαρύτητα των διαλόγων του Καρτέσιου ιδιαιτέρως χρήσιμων και εύστοχων γενικά • φιλιά πρωτόγονων για Χριστιανικές αρχές σαν σιελόρροια παλιών φανατικών που οι Ιησουίτες δίνουν • σαν αιώνια ζωή τελείως υστερική και αδρανής στον υποκριτικό μανδύα ενός πολιτισμού του άλλοτε • δηλαδή μια μόδα με την καθοδήγηση από τα άδυτα ενός συνηθισμένου κελιού όπου η δόξα των μυών χωρίς κεριά σε έναν προσφιλή ωκεανό έρχεται πρόθυμα στο παλούκι της εκτέλεσης • που αυξάνει τους καρπούς της επιτυχίας χρησιμοποιώντας ένα μοναδικό μαγικό που παίρνει κεφάλια πάντα βάσει της αρχής της μεγάλης ανταπόκρισης • μια απαραίτητη αναπαραγωγή των ενθουσιασμών τους ή των οσμηρών περιφρονητικών γκριματσών τους με την ελάχιστη προστασία • όπως η σπλήνα των συναισθημάτων χρειάζεται μια μέθοδο στα χείλη της γεωμετρίας τόσο άχρηστη όσο η ακέραια ομορφιά με όρους της νοήμονης μορφής • πρώτες καταιγίδες της επιστήμης σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένας ξυλοκόπος με τάλαντο στο εμπόριο • μορφολογική διατριβή χωρίς έναν ήχο • η αθωότητα του σήμερα σε φυγή με κυκλικές λέξεις • αλλά που κυριαρχεί στην πιθανή ηδονή η οποία υποβάλλεται στη δίαιτα αυτής της γυναίκας με εσωτερική ακρόαση • όπως ο θησαυρός μονάκριβων παιδιών με τρελές προκαταλήψεις στη σάρκα των αιώνων αφήνει τα χέρια του χρόνου • ορισμός της υποκείμενης κοινωνικής ζωής φτιαγμένης από πορσελάνη άγνωστη • ή τυλιγμένης σαν τα μυαλά των απόλυτων ηλιθίων που χορεύουν στα σινεμά της Ζυρίχης • στην απαρχή άσκοπων πινάκων ζωγραφικής • σε κάθε πίπα μεταμφιεσμένη σε στόμα για να οδηγεί το βραχίονά της μέσα απ’ όλες τις πόρτες της αρετής • δείτε τον τροχό από την άλλη μεριά να χρωματίζει μάταιες υπάρξεις καταδικασμένες να επιστρέψουν σε περασμένες εποχές των οποίων τα συναισθήματα στολίζω • ω! ο Marcel Duchamp ονειρεύεται τα περίχωρα της Νέας Υόρκης • ατμόσφαιρα μιας χρυσής σκηνής • υποκατάστατο όταν τελειώνουμε με τη δουλειά που φέρνει πονοκέφαλο • ή ακόμα την αριστερή ατμόσφαιρα, τον καινούργιο αέρα • ικετεύοντας και μαζεύοντας μια χούφτα τακτοποιημένη χωρίς την άγνοια μιας κούκλας ενάρετης κατ’ όνομα • μια διάκριση μόνο σε επαφή • με την κοκέτικη αφέλεια η μοντέρνα γλώσσα • θέλετε έναν συγγραφέα; • ένα Chateau-briant; • ή έξι περαστικές φαντασιώσεις; • το δίλλημα του ελεύθερου έρωτα είναι το λάθος κλειδί για το σύστημα των ελευθεριών που κάποιος έχει στο αιδοίο • καστορέλαιο για να εισέρχεται στα σπίτια • με τα μάτια στους γλουτούς • στα πλαίσια του βασιλείου της ευτυχίας • στη σκλαβιά των Clovis • για την παρθένα που κοκκινίζει από τη μυστηριώδη και με στείρες ενώσεις αγνότητα ως την ευόδωση των συνουσιών της ιππασίας • εκεί κάπου ένα μικρό χτύπημα της τύχης • ή αφήστε το για πατριωτικούς λόγους • 

Francis Picabia 

Άπλετο παράνομο φως ορμά στο άδειο στομάχι μου κάτω από τον παράκτιο δρόμο των άστρων • διακυτταρικός ανιχνευτής • πνίγομαι κάτω από τη χιονοστιβάδα των πρωινών αποκαλύψεων και της αφέλειας • παχιές κουβέρτες καλύπτουν το σιωπηρό λόφο και κλαψιάρικα βουητά διαγράφουν έναν άσκοπο περίπατο μέσα από τα συνέδρια της τελειότητας • πού βρίσκονται οι αφοσιωμένοι πατεράδες των συνεχών παροτρύνσεων; • στα χέρια τους αποθέτω το βάρος των κλισέ μου για να αναφλεγεί η φλυαρία των χεριών και των ποδιών • το σύνολο του χυμένου αίματός μου και της νοημοσύνης μου είναι ελεύθερο • δεν θέλω τίποτε δεν θέλω τίποτε αφήστε με μόνο ούτε κλαίγοντας ούτε σιωπηρό ούτε απελπισμένο ούτε εθισμένο • η χυδαιότητα του απόλυτου προσκολλάται στη φαρμακευτική αγωγή των ευχαριστημένων κοντά σε δημόσιες αναγγελίες απέναντι από τα ουρητήρια • είτε για ανθρώπους ή ποντίκια είναι το ίδιο • και θα σας δώσω 20 παρακάτω το κομμάτι εγώ ο ίδιος στο παζάρεμα • ή μια άλλη γλώσσα με απορροφά χωρίς στολίδια • αν αυτό είναι πολύ εύγλωττο θα φάω το συκώτι σας τα πνευμόνια σας ώστε να ξέρετε ότι λειτουργούν • δεν αρρώστησα ποτέ καθώς κάθε λέξη είναι ένα ψέμα • ως το σημείο που θα εξηγήσω κύτταρο προς κύτταρο • σε αυτό το κουτάκι εισπνοής • αν μυρίζει λάδι είναι η διεύθυνση της αιωνιότητας • και δεν πρόκειται να πάω ποτέ εκεί γιατί παραείναι καθαρά • σαγόνια από καλοφτιαγμένες προτάσεις • καλή αίσθηση • κοίτα • στοπ • έντονο χρώμα • ή • δεν είμαι απλός επομένως είμαι το πρόβλημα • στοπ • αν είμαι απλός δεν υπάρχει πλέον πρόβλημα • οπότε στοπ • οπότε ξεκινάω απ’ την αρχή • αν αυτό με ευχαριστεί; • μ’ αρέσει η σοκολάτα • από τα γεμάτα ζεστό αέρα μπαλόνια μελετάμε το στόμα των πόλεων και από εδώ και στο εξής είμαι ο οδοντογιατρός των άστρων • αυτόματο ποίημα • είναι πολύ εύκολο να λιώσει η τσίχλα κάτω από τη γλώσσα • για να αναφερθώ σ’ ένα ποίημα του 1915: 

και όλα τα παιδιά που κάνουν τα κακά τους 

όπου εμείς οι υπόλοιποι ζούμε με αγάπη και εντιμότητα 

μπορώ να δω τον κόσμο σε δυο μορφές ή ακόμα και μία και μπορώ να τον δω χωρίς καμιά • για παράδειγμα ταμπλέτα • η Θέα δίνει μια κακή εντύπωση εξαιτίας των ήχων αλλά η κατανόηση είναι ακατάλληλη και το κέρινο ομοίωμα δεν έχει σγουρά μαλλιά • για την κατανόηση υπάρχουν διαλέξεις • είναι πάντα σγουρό καθαρό • πράγματι μ’ αρέσουν οι διαλέξεις • θα πάω στις διαλέξεις • θ’ ακούσω όλες τις διαλέξεις • θα πάω οπουδήποτε για διαλέξεις • οι διαλέξεις συλλαμβάνουν τους συνδέσμους ενός εντόμου στο δοχείο του μελανιού χωρίς ανθρωπιά • είναι υποκρισία • σας δίνω το χέρι μου • σεξουαλική αφοσίωση • σας ευχαριστώ για τις ευχές • ενώ περιμένω μετράω • εταιρία χόνδρων • μετρητά με την παράδοση • σχετίζουμε τα μυστικά της ζωής • βασικά είναι ξεκάθαρο • είναι είτε ευχάριστη ή δυσάρεστη • η μηχανική του παιχνιδιού του πάθους οδηγεί σε σκιές • ένα θέμα στατιστικής βρίσκει ότι έχω δίκιο • το ψάρι του νότου δεν ξέρει τίποτα • είναι καλό ή κακό • 17 Σεπτέμβρη ήταν η μέρα • και ο ουρανοξύστης να υποστηρίξει τα κλάματα της ανιλίνης • ψυχρό ψάρι • ψυχρό ψάρι • ο τροχός της πόλης • ο τροχός της ρουλέτας • τυλιχτά Φύλλα Χρυσού • ελατή περισπωμένη • βρήκα το δρόμο μου • εσύ είσαι ο δρόμος και η αλήθεια του χορού των δυο βημάτων •

Tristan Tzara

[Σημείωση: Τα δυό προηγούμενα κείμενα στο πρωτότυπο είναι γραμμένα ανάποδα το ένα με το άλλο υπονοώντας ίσως την αντίθετη, πλάτη με πλάτη, θέση που θα είχαν οι συγγραφείς όταν τα έγραφαν. Σε ό,τι αφορά τις τελείες στα κείμενα τις τοποθέτησα μόνος μου αυθαίρετα, μόνο και μόνο για να υπάρχει κάποια ενδεικτική παύση ανάμεσα στη ροή των συνειρμών.]

TO ΑΔYΝΑΤΟ

[Απόσπασμα από το βιβλίο Escher on Escher: Exploring the Infinite, του ίδιου]

Μερικές φορές μου φαίνεται ότι είμαστε όλοι επηρεασμένοι με μια παρόρμηση και κατειλημμένοι από έναν πόθο για το αδύνατο. Η πραγματικότητα γύρω μας, ο τρισδιάστατος κόσμος που μας περιβάλλει, είναι τόσο κοινός, τόσο βαρετός, τόσο συνηθισμένος για μας. Κυνηγάμε το αφύσικο ή το μεταφυσικό, εκείνο που δεν υπάρχει, ένα θαύμα. 

Σάμπως και η καθημερινή πραγματικότητα δεν είναι αινιγματική αρκετά! Στην πραγματικότητα, μπορεί να συμβεί στον καθένα μας ξαφνικά, με έκσταση στις καρδιές μας, να νιώσουμε το τέλμα της καθημερινής ζωής μας να φεύγει για μια στιγμή. Συμβαίνει να γινόμαστε δεκτικοί στο ανεξήγητο, στο θαύμα που μας περιβάλλει συνεχώς. Είναι το θαύμα της ίδιας τρισδιάστατης έκτασης του χώρου στην οποία συμπαρασυρόμαστε καθημερινά, σαν σε έναν μύλο. Αυτή η έννοια του χώρου αποκαλύπτεται μερικές φορές, σε σπάνιες στιγμές διορατικότητας, ως κάτι συναρπαστικό. 

Μου έχει συμβεί κατά τη διάρκεια μοναχικών περιπάτων στο δάσος γύρω από το Baarn ξαφνικά να σταματήσω το περπάτημα, κατειλημμένος από ένα ανησυχητικό, εξωπραγματικό, και ταυτόχρονα μακάριο αίσθημα να βρίσκομαι κατά πρόσωπο με το ανεξήγητο. Εκείνο το δέντρο είναι καθαυτό σαν αντικείμενο, ως μέρος του δάσους, ίσως όχι κάτι εκπληκτικό. Η απόσταση, ο χώρος, μεταξύ εκείνου και μένα, ωστόσο, φαίνεται ξαφνικά αινιγματικός. 

Δεν γνωρίζουμε το χώρο. Δεν τον βλέπουμε, δεν τον ακούμε, δεν τον αισθανόμαστε. Βρισκόμαστε καταμεσίς του, εμείς οι ίδιοι σαν μέρος του, αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτόν. Μπορώ να μετρήσω την απόσταση ανάμεσα στο δέντρο και σε μένα, αλλά όταν λέω, «τρία μέτρα,» αυτός ο αριθμός δεν αποκαλύπτει τίποτα από το μυστήριο. Βλέπω μόνο σύνορα, σημάνσεις,- δεν βλέπω το χώρο καθαυτόν. Το αίσθημα στο δέρμα μου που προκαλείται από τον άνεμο που φυσάει γύρω από το κεφάλι μου δεν είναι ο χώρος. Όταν νιώθω ένα αντικείμενο με τα χέρια μου, πιστεύω δεν είναι το ίδιο το χωρικό αντικείμενο. Ο χώρος παραμένει ανεξιχνίαστος, ένα θαύμα. 

Έτσι η πραγματικότητα γύρω μας πρέπει να είναι ήδη αρκετά ανεξήγητη και μυστηριώδης! Αλλά όχι, δεν είμαστε ικανοποιημένοι με αυτήν και εξακολουθούμε να παίζουμε με ιστορίες και εικόνες για να την αποφύγουμε. Ως παιδιά, και ορισμένοι από εμάς ακόμα και καθώς μεγαλώνουμε, διαβάζουμε παραμύθια. Αργότερα, διαβάζουμε στη Βίβλο, πιστεύοντας ή όχι, σχετικά με το μπαστούνι του Μωυσή που μετατράπηκε σε φίδι, για το φλεγόμενο βάτο, το μυστηριώδη πολλαπλασιασμό των άρτων, και τη μετατροπή του νερού σε κρασί. Για να μην αναφέρουμε τις ιστορίες ακόμη μεγαλύτερων θαυμάτων. 

Όποιος θέλει να αναπαραστήσει κάτι που δεν υπάρχει πρέπει να ακολουθήσει ορισμένους κανόνες. Οι κανόνες αυτοί είναι λιγότερο ή περισσότερο οι ίδιοι όπως για τον παραμυθά: πρέπει να εφαρμόσει τη λειτουργία των αντιθέσεων· να προκαλέσει ένα σοκ.

Το στοιχείο του μυστηρίου στο οποίο θέλει να επιστήσει την προσοχή πρέπει να περιβάλλεται και να καλύπτεται από απόλυτα καθημερινά αυταπόδεικτα στοιχεία που είναι αναγνωρίσιμα από όλους. Αυτό το περιβάλλον, που είναι αληθινό και αποδεκτό για κάθε επιφανειακό παρατηρητή, είναι απαραίτητο για να προκαλέσει το επιθυμητό σοκ. 

Αυτός  είναι επίσης ο λόγος γιατί ένα τέτοιο παιχνίδι μπορεί να παιχτεί και να γίνει κατανοητό μόνο από εκείνους που είναι έτοιμοι να διεισδύσουν κάτω από την επιφάνεια, που συμφωνούν να χρησιμοποιήσουν το μυαλό τους, όπως ακριβώς και κατά την επίλυση ενός γρίφου. Δεν είναι λοιπόν ένα θέμα των αισθήσεων, αλλά μάλλον ένα ζήτημα εγκεφαλικό. Η βαθύνοια δεν είναι καθόλου αναγκαία, αλλά ένα είδος χιούμορ και ένας αυτοσαρκασμός είναι ένα προαπαιτούμενο, τουλάχιστον για το άτομο που κάνει τις αναπαραστάσεις.

Το μυστικό των UFO’s

Lenticular clouds 

Η φωτογραφία παραπάνω προέρχεται από ένα αρκετά παλιότερο ποστ με τίτλο ‘Το Μυστικό Παράδοξο,’ στο οποίο αναφέρθηκα στο πώς δημιουργούνται τα παράδοξα της ανθρώπινης λογικής, καθώς και στη… μυστήρια φύση των ανθρώπινων μυστηρίων. Αφενός, δηλαδή, είναι η ίδια η δομή της ανθρώπινης λογικής η οποία χρησιμοποιεί αυταπόδεικτα αξιώματα στην επιχειρηματολογία της για να καταλήγει σε αυθαίρετα συμπεράσματα, ώστε να μοιάζει ότι είναι από τη φύση της αντιφατική. Αφετέρου, είναι η φύση των μυστηρίων, η οποία μοιάζει εξίσου αντιφατική, καθώς τα ανθρώπινα μυστικά παρότι ως μυστικά θα έπρεπε να παραμένουν άδηλα και ανεξιχνίαστα, μοιάζουν να μας φανερώνονται με έναν τρόπο αποκάλυψης, σαν να πρόκειται για ήδη γνωστές, έστω σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, καταστάσεις, και τα οποία μάλιστα δείχνουν να έχουν ένα κοινό, συλλογικό και αντικειμενικό χαρακτήρα μέσα στην ανθρώπινη ψυχική σφαίρα.

Τα UFO’s ως αποκυήματα της φαντασίας

Πλειάδες

Semjase

Billy Meier

Παραπάνω φωτογραφίες: Ο αστερισμός των Πλειάδων και η ‘κοσμοναύτης’ Semjase όπως τη ‘φαντάστηκε’ ο Billy Meier. 

Η πιο απλή και ίσως η πιο απλοϊκή εξήγηση που μπορεί να δοθεί στα Α.Τ.Ι.Α (UFO’s) είναι ότι πρόκειται για παραισθήσεις ή ξεγελάσματα των αισθήσεων απέναντι σε καταστάσεις ή φαινόμενα τα οποία θα μπορούσαν να έχουν μια απλή εξήγηση, για παράδειγμα ηλεκτρομαγνητικές εκκενώσεις στην ατμόσφαιρα, μετεωρολογικά μπαλόνια, δορυφόροι, πλανήτες, αεροπλάνα, κοκ. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η ανθρώπινη καλή θέληση και απλοϊκότητα να ‘δει’ κάποιος πράγματα που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Αυτή είναι η απλούστερη εξήγηση που μπορεί να δοθεί και ίσως ισχύει στις περισσότερες περιπτώσεις. Δεν τις καλύπτει ωστόσο όλες, γιατί τα UFO’s μπορούν να είναι πραγματικά αντικείμενα αν και όχι απαραίτητα ‘εξωγήινης προέλευσης.’

Τα UFO’s ως φυσικά φαινόμενα ή αντικείμενα

Ένα αερόστατο όπως φωτογραφήθηκε πρόσφατα πάνω από το Λονδίνο

‘Φώτα,’ όπως αυτά φωτογραφήθηκαν πάνω από το Phoenix [1] και το Cambridgeshire [2] αντίστοιχα

Υπάρχει μια ευρεία ποικιλία περιπτώσεων UFO’s που θα μπορούσαν να έχουν κάποια απλή φυσική εξήγηση. Συχνές περιπτώσεις είναι τα αερόστατα, όπως αυτό στις προηγούμενες φωτογραφίες. Στις ίδιες φαίνονται επίσης και κάποια ‘φώτα,’ ηλεκτρομαγνητικής προέλευσης πιθανώς, ή ίσως η εικόνα κάποιου πλανήτη πολλαπλασιασμένη εξαιτίας κάποιας ατέλειας του φωτογραφικού φακού. Τέτοια περιστατικά θέασης ουράνιων αντικειμένων όπως πλανήτες ή κομήτες, καθώς και ‘φώτων’ είναι γνωστά από την αρχαιότητα. Ένα παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι τα ‘φώτα’ που είδε ο Κολόμβος όταν διέσχιζε αυτό που σήμερα ονομάζεται ‘Τρίγωνο των Βερμούδων.’ Αυτή η θέαση, που σήμερα θα μπορούσε να αποδοθεί σε UFO’s ή σ’ ένα ηλεκτρομαγνητικό φαινόμενο, τότε θα είχε συσχετιστεί με δαιμονικές ή θείες υπάρξεις.

 Τα UFO’s ως ανθρώπινες κατασκευές

Η ‘Περιοχή 51’

Το ‘μαύρο τρίγωνο’ 

Θα μπορούσε το ‘διαστημόπλοιο’ της προηγούμενης φωτογραφίας στα δεξιά να είναι γήινης προέλευσης; Προφανώς, γιατί, αν δεχθούμε πως η φωτογραφία είναι αυθεντική, δεν διαθέτει τίποτε το εξωγήινο. Στην πραγματικότητα, το συγκεκριμένο αεροσκάφος έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές και πιθανότατα πρόκειται για ενός νέου τύπου αεροσκάφος που διαθέτει η αμερικανική αεροπορία. Ο τρόπος λειτουργίας του βέβαια θα παραμένει απόρρητος αλλά δεν χρειάζεται να υποθέσουμε κάποια ‘εξωτική’ τεχνολογία. Ένα πιθανό μέρος κατασκευής τέτοιου τύπου αεροσκαφών είναι και η περίφημη ‘Περιοχή 51,’ μια στρατιωτική βάση κάπου στην έρημο της Νεβάδα στις ΗΠΑ. Η όλη περιοχή είναι άκρως απόρρητη και κατά περιόδους έχουν θεαθεί διάφορα ‘Α.Τ.Ι.Α’ να έρχονται και να φεύγουν από τη βάση. Προφανώς το να υποθέσουμε πως εξωγήινοι επισκέπτονται αυτήν τη βάση αποκλειστικά, δεν είναι και η πιο λογική εξήγηση. Καθώς, το πιθανότερο είναι πως πρόκειται για δοκιμές νέου τύπου αεροσκαφών, τα οποία προφανώς θα μοιάζουν και πιο ‘παράξενα’ σε σχέση με τα συνηθισμένα. Η ανθρώπινη τεχνολογία έχει όντως προχωρήσει. Ίσως όχι τόσο για να φτάσουμε έστω στα κοντινότερα άστρα, αλλά τουλάχιστον αρκετά για να κατασκευάσουμε νέα προωθητικά συστήματα, κοκ. Κάποιοι έχουν κάνει λόγο για αντίστροφη μηχανική (reverse engineering) υποτιθέμενων εξωγήινων αεροσκαφών που έχουν κατά καιρούς βρεθεί. Η τεχνολογία μας όμως από μόνη της έχει φτάσει στο επίπεδο που βρίσκεται σήμερα και με ταχείς ρυθμούς χωρίς να χρειαστεί απαραίτητα «ξένες» επεμβάσεις.

 Τα UFO’s ως εξωγήινες κατασκευές

«Σκουληκότρυπα»

Δισδιάστατος κόσμος

Το πρόβλημα σε αυτήν την περίπτωση είναι αν οι εξωγήινοι είναι τόσο τεχνολογικά ανεπτυγμένοι για να έρχονται ως εμάς τότε γιατί δεν αναπτύσσουν μια τεχνολογία καμουφλάζ για παράδειγμα ώστε να είναι αθέατοι; Κάποιοι θα μπορούσαν να απαντήσουν ότι μας προετοιμάζουν ψυχολογικά και σιγά- σιγά αλλά ο αντίλογος σε αυτήν την περίπτωση είναι γιατί να μας προετοιμάσουν αφού έτσι κι αλλιώς τα περιστατικά είναι ελάχιστα και μεμονωμένα. Στην πραγματικότητα ένας άλλος διαφορετικός από εμάς πολιτισμός και τεχνολογικά πολύ πιο εξελιγμένος θα μπορούσε να χρησιμοποιεί πολλά μέσα για να μας επισκεφτεί. Ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι και η «σκουληκότρυπα» της προηγούμενης φωτογραφίας ή ένα ταξίδι μέσα από άλλες διαστάσεις. Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει την εμπειρία που θα είχε κάποιος κάτοικος ενός δισδιάστατου κόσμου αν μια κοινή μπάλα εισερχόταν στον κόσμο του. Καθώς αυτή η μπάλα θα διαπερνούσε το δικό του επίπεδο αυτός θα έβλεπε έναν κύκλο να μεγαλώνει ύστερα να μικραίνει ώσπου θα εξαφανιζόταν. Με ανάλογο τρόπο εμείς σε περίπτωση επαφής μας με κάποιο υποτιθέμενο πολυδιάστατο εξωγήινο αντικείμενο θα βλέπαμε στον ουρανό «φώτα» και περίεργα σχήματα σαν κι εκείνα που έχουν κατά καιρούς αναφερθεί χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς η φύση και η προέλευσή τους. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να διερωτηθούμε το εξής: Αν πράγματι μας έχει κάποτε επισκεφτεί ένας εξωγήινος πολιτισμός με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, τότε γιατί δεν είχαμε ποτέ κάποια σαφή ένδειξη; Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι για κάποιον λόγο θέλουν να παραμείνουν διακριτικοί τότε πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι εκείνοι υπάρχουν; Από την άλλη μεριά το να πούμε ότι είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν θα μπορούσε να θεωρηθεί εγωιστικό λαμβάνοντας υπόψη τα δισεκατομμύρια των άλλων άστρων που υπάρχουν. Θα πρέπει όμως να σκεφτούμε ότι και οι αποστάσεις είναι τεράστιες αλλά και ότι συνήθως επιλέγουμε εμείς αυτό που θέλουμε ή δεν θέλουμε να δούμε.

 Τα UFO’s ως χρονομηχανές

«Χρονομηχανή»

Σκουληκότρυπα ως φυσική χρονομηχανή

Τα αρχαία αιγυπτιακά ιερογλυφικά από την Άβυδο 

Η ερμηνεία των Α.Τ.Ι.Α ως χρονομηχανές υποθέτει κυρίως πως πρόκειται για κατασκευές από το δικό μας μέλλον. Άνθρωποι δηλαδή από το μέλλον έρχονται σε εμάς με χρονομηχανές και στη συνέχεια ξαναγυρίζουν πίσω στο δικό τους χρόνο. Η τελευταία από τις προηγούμενες φωτογραφίες δε δείχνει κάτι ανάλογο: Κατασκευές από αρχαίες αιγυπτιακές επιγραφές που μοιάζουν με ένα ελικόπτερο, ένα υποβρύχιο, ένα αεροπλάνο, κλπ. Η ομοιότητα πράγματι είναι εντυπωσιακή. Πώς ο αρχαίος καλλιτέχνης ήξερε αυτά τα συγκεκριμένα οχήματα σε μια εποχή που αυτά δεν υπήρχαν; 

Κάποιοι έχουν υποθέσει ότι στο παρελθόν είχε αναπτυχθεί ένας γήινος πολιτισμός ο οποίος είχε φτάσει σε ένα παρόμοιο τεχνολογικό επίπεδο με το σημερινό. Συνήθως τον ταυτίσουν με την Ατλαντίδα. Το παράδοξο σε αυτήν την υπόθεση είναι ότι δεν έχει βρεθεί ποτέ ούτε ένα στοιχείο που να υποδεικνύει την ύπαρξη εκείνου του πολιτισμού. Γιατί ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα συνήθη αντικείμενα φθείρονται κι εξαφανίζονται σε μερικές εκατοντάδες χρόνια θα υπήρχαν κάποιες κατασκευές οι οποίες θα έπρεπε να έχουν ακόμα διατηρηθεί. Έχει ειπωθεί ότι οι πυραμίδες της Αιγύπτου είναι απομεινάρια εκείνης της εποχής και ότι κτίστηκαν πολύ πριν από τις ημερομηνίες που δίνει η ορθόδοξη αρχαιολογία. Εντούτοις ούτε κάποιο στοιχείο υπάρχει ούτε και κάποιος συγκεκριμένος λόγος για να υποστηριχθεί αυτό. Γιατί από την άλλη μεριά οι πυραμίδες της Αμερικής είναι πολύ μεταγενέστερες και διαφορετικές για να κτίστηκαν την ίδια περίοδο από τον ίδιο πολιτισμό. 

Η περίπτωση πάντως να μας επισκέπτονται άνθρωποι από το δικό μας μέλλον είναι πράγματι γοητευτική. Θα είναι σαν τα παιδιά μας να μας επισκέπτονται από το μέλλον τους για να μας μάθουν πράγματα. Σαν ο ίδιος ο άνθρωπος να επιστρέφει από το μέλλον για να κτίζει το παρόν. Ίσως δηλαδή τα Α.Τ.Ι.Α. καθώς και κάθε λογής παράξενα αντικείμενα που πιθανόν να έχουν κατά καιρούς βρεθεί να προέρχονται από το δικό μας μέλλον και όχι από κάποιον εξωγήινο πολιτισμό. Αυτή η εκδοχή μπορεί προφανώς να κάνει όλα αυτά τα φαινόμενα σαφώς πιο οικεία.

 Τα UFO’s ως ψυχικά φαινόμενα

Salvador Dali, Study for the Dream Sequence in Spellbound, 1945

 Το «Χρυσό Λουλούδι» ως mandala από τη συλλογή του Carl Jung

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε φωτογραφίες σαν εκείνη με τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά ή την ομοιότητα ανάμεσα στις πυραμίδες τις Αιγύπτου κι εκείνες της Λατινικής Αμερικής; Αν θέλουμε να αποφύγουμε την λογικότερη και ίσως απλοϊκότερη εξήγηση, εκείνη δηλαδή των εξωγήινων ή των Ατλάντων, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε κάποιον άλλον παράγοντα, πιο υπερβατικό και ακατανόητο θα λέγαμε αλλά όχι απαραίτητα λιγότερο πραγματικό ή ερμηνεύσιμο. Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τα δεσμά του συνηθισμένου χώρου- χρόνου και της αιτιότητας και να ανατρέξουμε σε καταστάσεις μέσα στον κόσμο διαχρονικές και πολυδιάστατες. 

Θα πρέπει πρώτα από όλα να κάνουμε την υπόθεση ότι η ιστορία του σύμπαντος είναι κυκλική. Ότι δηλαδή μέσα στο σύμπαν κατά καιρούς έχουν αναπτυχθεί πολιτισμοί οι οποίοι πέρασαν από παρόμοια τεχνολογικά στάδια έτσι ώστε η ιστορία τους να γραφεί μέσα σε ένα είδος συλλογικής μνήμης κάπου σε έναν ειδικό χώρο του σύμπαντος. Με αυτόν τον τρόπο και με διαδικασίες διόρασης προς το παρόν άγνωστες εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να ανατρέχουμε σε αυτήν τη σωρευμένη γνώση και να αντλούμε πληροφορίες για το παρελθόν το παρόν και το μέλλον. 

Θα μπορούσαμε μήπως να εντοπίσουμε αυτήν τη συγκεντρωμένη γνώση σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή του σύμπαντος; Μήπως οι μαύρες τρύπες είναι γιγάντιες αποθήκες πληροφοριών με τη μορφή ύλης και φωτός που βρίσκονται πίσω από τον ορίζοντα συμβάντος; Πρόσφατα στη φυσική διατυπώθηκε η ολογραφική αρχή σύμφωνα με την οποία η πληροφορία που θα βρίσκεται μέσα σε μια μαύρη τρύπα μπορεί να αναπαραχθεί με αντίστοιχη πληροφορία που βρίσκεται στην επιφάνεια του ορίζοντα συμβάντος. Δηλαδή η πληροφορία που περιέχει μια μαύρη τρύπα όχι μόνο δεν χάνεται αλλά και μπορεί να αντληθεί με συγκεκριμένο τρόπο. 

Εκτός από τις μαύρες τρύπες και την ολογραφική αρχή υπάρχει βέβαια και η θεωρία του συλλογικού ασυνείδητου του ψυχίατρου Carl Jung. Ότι δηλαδή η ανθρώπινη γνώση βρίσκεται συγκεντρωμένη κάπου και ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά μπορεί να ερμηνευτεί μέσω θεμελιωδών προτύπων που ονομάζονται αρχέτυπα. Αυτά είναι «ψυχοειδή» με την έννοια ότι αποτελούν πραγματικές οντότητες οι οποίες επιδρούν πάνω στον υλικό κόσμο προκαλώντας φαινόμενα συγχρονικότητας. Τέτοιου είδους εμπειρίες συνοδεύουν συχνά τις επαφές με Α.Τ.Ι.Α όπου το πραγματικό γεγονός συνοδεύεται από διαισθήσεις, αισθήματα αποκάλυψης, και άλλες πραγματικές ή υποκειμενικές καταστάσεις. 

Κρύβουν άραγε όλα τα προηγούμενα περιστατικά μια κρυφή και ελλοχεύουσα τάξη και αρμονία μέσα στο σύμπαν η οποία ξεπερνά τα όρια του χώρου και του χρόνου όπως εμείς τα γνωρίζουμε; Ποια είναι για παράδειγμα η διαφορά ανάμεσα σε ένα άγνωστης ταυτότητας «υλικό» αντικείμενο και ένα ανάλογο «μη απτό» φαινόμενο και ποια είναι η βαθύτερη σχέση ανάμεσα σε αυτό το αντικείμενο ή φαινόμενο με ένα συναίσθημα, σκέψη ή γενικότερα ψυχική κατάσταση που νιώθουμε να συμπληρώνει την όλη κατάσταση εκείνη τη στιγμή; Προφανώς αν ο άνθρωπος διέθετε την πνευματική ή ψυχική δύναμη να κατασκευάζει και μόνο με τη σκέψη του «Α.Τ.Ι.Α» τότε το «πραγματικό» και το «φανταστικό» θα ταυτίζονταν. 

Τα UFO’s ως «ανθρωπικά» αντικείμενα

Μέχρις εδώ μιλήσαμε για διάφορες ερμηνείες σχετικά με τα Α.Τ.ΙΑ. Εξωγήινοι, γήινοι από το παρελθόν ή το μέλλον, φυσικά ή ψυχικά φαινόμενα, ή απλά αποκυήματα της φαντασίας. Αλλά στην όλη μας συζήτηση αγνοήσαμε έναν βασικό παράγοντα: τον ίδιο μας τον εαυτό. Ό,τι κι αν βλέπουμε είναι πάντα φιλτραρισμένο όχι μόνο από τις δικές μας τις αισθήσεις αλλά και από τις δικές μας προσδοκίες ή πεποιθήσεις. Και όσο πιο ασαφές είναι αυτό που βλέπουμε τόσο περισσότερο διαμορφώνεται και σχηματοποιείται από τα δικά μας βιώματα. Ας θυμηθούμε για παράδειγμα τα ιερογλυφικά παραπάνω με το ελικόπτερο ή το αεροπλάνο. Αν δεν είχαμε δει ποτέ ελικόπτερο θα το ταυτίζαμε με κάτι άλλο. Και θα είχε ενδιαφέρον να ρωτάγαμε τον αρχαίο Αιγύπτιο καλλιτέχνη που το ζωγράφισε τι είχε στο μυαλό του, αν και αυτό δεν γίνεται. 

Στην πραγματικότητα αυτή η σύνδεση του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού κόσμου γίνεται λίγο- πολύ ακαριαία έτσι ώστε τις περισσότερες φορές ούτε καν καταλαβαίνουμε τη διαφορά. Η ανθρωπική αρχή μας λέει απλά ότι ο κόσμος είναι αυτό που εμείς ξέρουμε. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό αθέατο ακόμα και ανύπαρκτο. Αλλά και πάλι αυτό που βρίσκεται μακριά και μόλις φαίνεται ή εκείνο που βρίσκεται κοντά και είναι τόσο μικρό ή ασήμαντο που δεν του δίνουμε σημασία, ανήκει και πάλι στη σφαίρα της υποψίας μας. Δεν είναι κάτι δηλαδή άγνωστο αλλά κάτι που νομίζουμε ότι ξέρουμε και μόλις έχουμε αρχίσει να το αντιλαμβανόμαστε. 

Αυτό είναι και το μεγάλο μυστήριο της ζωής και συνάμα το θαύμα του κόσμου. Ότι μας δόθηκε η δυνατότητα έστω με τις αισθήσεις και το μυαλό που διαθέτουμε να μπορούμε να ξέρουμε. Το πόσες ακόμα εκπλήξεις μας επιφυλάσσει το σύμπαν και το πόσα πράγματα είμαστε διατεθειμένοι ακόμα να μάθουμε αυτό το ξέρει κανείς και ταυτόχρονα το ξέρει ο καθένας χωριστά. Σε ό,τι αφορά τα U.F.O.s ή Α.Τ.Ι.Α, για να επανέλθουμε καταληκτικά στη συζήτησή μας, η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται πράγματι για ένα είδος «προετοιμασίας» όχι όμως από κάποιους εξωγήινους αλλά σε ένα περισσότερο «ψυχικό» ή κοσμικό επίπεδο, ένα είδος εναρμόνισης και παράλληλης εξέλιξης του ανθρώπου με ό,τι άλλο υπάρχει, ζει και κινείται μέσα στο σύμπαν. Το πόσα πράγματα ή άλλα όντα πρόκειται να δούμε ή να γνωρίσουμε, αυτό προφανώς έχει να κάνει με το πόσος είναι ο χρόνος και η απόσταση, από την άποψη του φυσικού διαστήματος άλλα και από την άποψη του δικού μας επιπέδου εξέλιξης.

Η Αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β

[Απόσπασμα από το βιβλίο 'The decipherment of linear B,' του John Chadwick]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Ένας αριθμός από ταμπλέτες αναφέρθηκε ή μεταφράστηκε στην πορεία αυτού του βιβλίου˙ εδώ βρίσκονται μερικά ακόμα δείγματα που θα διαφωτίσουν τη φύση αυτών των κειμένων. Το κείμενο δίνεται σε Λατινική μεταγραφή της Γραμμικής Β˙ τα ιδεογράμματα αναπαρίστανται με Αγγλικές λέξεις με μικρά κεφαλαία, όπως ο άνθρωπος. Οι λεπτομέρειες της μετάφρασης βρίσκονται στο ‘Documents in Mycenaean Greek,’ η αναφορά των οποίων βρίσκεται μετά τον αριθμό της πινακίδας˙ PY=Pylos, KN=Knossos. Η πορεία του κειμένου είναι μια επιχειρούμενη ανακατασκευή του πραγματικού ήχου των χρησιμοποιούμενων λέξεων, όπως ένας Μυκηναίος γραφέας θα τις είχε διαβάσει. Πολλά βέβαια από αυτά είναι υποθετικά, και αυτά τα κείμενα προορίζονται περισσότερο να δείξουν σε αυτούς με κάποια γνώση των Ελληνικών πώς εξάγουμε το νόημα από το κείμενο. Τα Ελληνικά είναι μεταγραμμένα με Λατινικούς χαρακτήρες, εξαιτίας της δυσκολίας αναπαράστασης συγκεκριμένων από τους ήχους της Ελληνικής αλφαβήτου. Είναι αδύνατο να δώσουμε μια ικανοποιητική απόδοση με βάση τα Αρχαία Ελληνικά, καθώς κάποιες λέξεις έχουν διαφορετικό νόημα και πολλές άλλες έχουν διαφορετική μορφή. 

Η μετάφραση που δίνεται εδώ διαφέρει κάπως από εκείνη στο ‘Documents,’ κυρίως λόγω της μη απόδοσης αμφίβολων σημείων. Πρέπει να τονιστεί ότι σε πολλές περιπτώσεις εναλλακτικές αποδόσεις είναι δυνατές.

Σημείωση: Σχετικά με τον τρόπο απόδοσης των κειμένων της Γραμμικής Β μπορείτε να βρείτε περισσότερες λεπτομέρειες, καθώς και επιπλέον κείμενα σε προηγούμενά μου άρθρα όπως το Γραμμική Β. Επίσης για ένα εκτενές λεξικό της Γραμμικής Β μπορείτε να δείτε και να κατεβάσετε το Λεξικό Γραμμικής Β.